Cùng phòng khám đa khoa Mirai giải thích chi tiết 5 bệnh hô hấp thường gặp nhất mùa lạnh, kèm theo dấu hiệu nhận biết và cách phòng tránh để chuẩn bị cho bản thân thật kỹ trong giai đoạn mùa đông này.
Cúm mùa (cúm A, cúm B)
Phổ biến nhất trong mùa đông mà mọi người có thể mắc phải là bệnh cúm mùa, đặc biệt khi virus cúm A và virus cúm B lưu hành với mật độ lớn. Cúm A thường gây triệu chứng nặng hơn, lan nhanh hơn và dễ gây thành dịch
Dấu hiệu nhận biết:
Người bệnh sẽ xuất hiện những biểu hiện như:
- Sốt cao đột ngột
- Đau đầu
- Đau mỏi toàn thân
- Ho khan
- Mệt lả
Đối với trẻ nhỏ thì sẽ xuất hiện những dấu hiệu như:
- Quấy khóc dài
- Bỏ bú
- Nôn ói
Người bệnh có dấu hiệu sốt cao đột ngột
Thực tế cho thấy, việc phân biệt cúm A và cảm lạnh luôn gây khó khăn cho người bệnh vì triệu chứng ban đầu khá giống nhau. Dẫu vậy, sốt cao và mệt nhiều ngay từ những ngày đầu là đặc điểm điển hình của cúm A
Cách phòng tránh:
Tiêm vaccine cúm hằng năm chính là giải pháp hàng đầu và quan trọng nhất để phòng tránh bệnh này. Ngoài ra, việc rửa tay thường xuyên, đeo khẩu trang nơi đông người và giữ ấm vùng cổ, mũi, họng trong mùa lạnh sẽ giúp giảm đáng kể nguy cơ nhiễm cúm
Viêm đường hô hấp trên do virus (cảm lạnh, rhinovirus, adenovirus)
Đây là một bệnh lý phổ biến trên thế giới. Theo ước tính, trong năm 2015 có 17.2 tỉ ca mắc nhiễm khuẩn hô hấp trên trên toàn thế giới. Năm 2014 đã có 3000 ca tử vong do nhiễm khuẩn hô hấp trên. Bệnh thường gặp ở mọi lứa tuổi, đặc biệt ở trẻ nhỏ đi nhà trẻ và người có đề kháng kém. Nhiều trường hợp do Rhinovirus gây ra, nhưng Adenovirus cũng có thể gây viêm họng cấp, sốt cao kéo dài hoặc viêm kết mạc
Dấu hiệu nhận biết:
Nếu có nghi ngờ những dấu hiệu sau dài hơn 7 ngày hoặc sốt cao liên tục, người bệnh cần được thăm khám để loại trừ viêm phổi hoặc bội nhiễm. Những dấu hiệu viêm đường hô hấp trên là:
- Hắt hơi
- Nghẹt mũi
- Sổ mũi
- Đau họng
- Ho nhẹ
- Sốt cao
- Viêm họng đỏ rực
- Nổi hạch cổ
Cách phòng tránh:
Nhằm phòng tránh tốt nhất, mọi người cần giữ vệ sinh cá nhân, súc họng bằng nước muối ấm, tránh tiếp xúc gần ngowif đang bị bệnh và ngủ đủ giấc để miễn dịch.
Súc miệng bằng nước muối hàng ngày
Viêm tiểu phế quản do RSV
Viêm tiểu phế quản chủ yếu do virus hợp bào hô hấp (RSV) gây ra. RSV là virus rất phổ biến, lây nhiễm cho hầu hết trẻ em dưới 2 tuổi, với các đợt bùng phát thường xảy ra vào mùa lạnh hoặc mùa mưa. RSV chiếm tỷ lệ gây viêm tiểu phế quản khoảng 60% ở trẻ dưới 1 tuổi và 80% ở trẻ dưới 2 tuổi. Virus này tấn công mạnh vào các đường thở nhỏ (tiểu phế quản), dẫn đến triệu chứng thở rít, thở nhanh, khò khè, và có nguy cơ cao gây suy hô hấp nếu không được theo dõi chặt chẽ. Đáng chú ý, sau khi nhiễm RSV ở tuổi nhỏ, cơ thể trẻ tạo ra kháng thể nhưng những kháng thể này thường không đủ mạnh để ngăn ngừa hoàn toàn các đợt nhiễm RSV tái phát sau này.
Dấu hiệu nhận biết:
Thực tế, viêm tiểu phế quản do RSV có thể nặng nhanh chỉ trong 24 – 48 giờ, vì vậy phụ huynh hãy đặc biệt lưu ý những đặc điểm dưới đây để tránh nhầm với cúm nhẹ để có thể kịp thời xử lý, chữa trị cho trẻ nhanh chóng:
- Thở nhanh bất thường
- Rút lõm lồng ngực
- Ho nhiều
- Bú kém
- Ngủ lì bì
Cách phòng tránh:
Phụ huynh hãy cho con trẻ giảm tiếp xúc nơi đông người, giữ vệ sinh tay và đồ chơi, tránh để trẻ hít phải khói bụi. Đặc biệt trong mùa có khả năng mắc RSV, phụ huynh cần theo dõi sát sao trẻ sinh hoặc có bệnh nền về hô hấp
Đeo khẩu trang cho trẻ để tránh hít khói bụi
Viêm họng, viêm amidan cấp
Nhiệt độ lạnh khiến vùng họng dễ bị viêm, nhất là khi tiếp xúc đột ngột với đồ uống lạnh hoặc môi trường điều hòa. Virus là nguyên nhân phổ biến, nhưng vi khuẩn cũng có thể gây viêm họng nặng, dẫn tới sốt cao kéo dài.
Dấu hiệu nhận biết:
- Đau họng
- Khó nuốt
- Sốt cao
- Ho
- Sưng hạch cổ
Theo kinh nghiệm lâm sàng, nếu người bệnh sốt trên 39°C kèm theo đau họng nhiều, bác sĩ sẽ nghi ngờ nhiễm khuẩn và có thể yêu cầu xét nghiệm để xác định.
Cách phòng tránh:
Giữ ấm cổ, ngực, hạn chế uống lạnh, súc miệng bằng nước ấm sau khi ra ngoài trời lạnh. Không nên nói lớn hoặc la hét nhiều khi trời lạnh để tránh kích thích niêm mạc họng.
Giữ ấm cổ, ngực khi ra ngoài
Viêm phổi
Đây là một loại biến chứng nguy hiểm của nhiều virus hô hấp. Viêm phổi có thể do cúm A, cúm B, RSV, Adenovirus hoặc bội nhiễm vi khuẩn sau nhiễm virus. Đây là bệnh có thể diễn tiến nhanh và gây suy hô hấp, đặc biệt ở trẻ em và người lớn tuổi.
Dấu hiệu nhận biết:
Ho nhiều, thở nhanh, khó thở, sốt cao kéo dài, đau ngực. Ở trẻ nhỏ, cha mẹ cần quan sát rút lõm ngực, cánh mũi phập phồng – những dấu hiệu cho thấy trẻ đang gặp khó khăn khi thở.
Cách phòng tránh:
Điều trị đúng và đủ các bệnh hô hấp nhẹ như cúm, viêm mũi họng. Không tự ý dùng kháng sinh. Khi có bất cứ dấu hiệu bất thường nào, người bệnh nên đến cơ sở y tế để được chẩn đoán sớm.
Người bệnh bị viêm phổi
Khi nào cần đi khám bác sĩ trong mùa đông?
Bạn nên đến thăm khám khi gặp một trong các biểu hiện sau:
- Sốt cao liên tục trên 48 giờ hoặc tái sốt nhiều lần.
- Khó thở, thở nhanh, đau tức ngực.
- Ho tăng dần theo ngày, ho khan kéo dài sau cúm A hoặc cúm B.
- Trẻ nhỏ bỏ bú, ngủ li bì, quấy khóc không dứt.
- Có bệnh nền tim mạch, hô hấp hoặc miễn dịch yếu.
Bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm, trong đó có test nhanh cúm A, xét nghiệm cúm B hoặc đánh giá hô hấp để loại trừ nguy cơ viêm phổi.
Xem thêm: Giá test cúm A bao nhiêu? Nên chọn test nhanh hay PCR
Biện pháp chung để phòng tránh bệnh hô hấp mùa đông
Để giảm nguy cơ mắc 5 bệnh hô hấp trên, bác sĩ thường khuyến nghị:
- Giữ ấm cơ thể, đặc biệt là cổ, ngực, mũi.
- Tiêm vaccine cúm đầy đủ mỗi năm để giảm tỷ lệ mắc cúm A và cúm B.
- Rửa tay bằng xà phòng và hạn chế chạm tay vào mắt, mũi, miệng.
- Vệ sinh không gian sống, mở cửa thông thoáng, hạn chế khói thuốc.
- Bổ sung dinh dưỡng, ngủ đủ giấc để tăng cường sức đề kháng.
- Đeo khẩu trang khi đến nơi đông người hoặc có triệu chứng hô hấp.
Mùa đông là thời điểm dễ bùng phát nhiều bệnh hô hấp, đặc biệt là các virus như cúm A, cúm B, RSV và Adenovirus. Nhận biết sớm triệu chứng và phòng tránh đúng cách giúp giảm nguy cơ biến chứng, nhất là ở trẻ nhỏ và người lớn tuổi. Khi có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào về hô hấp, người bệnh nên thăm khám sớm để được tư vấn và điều trị kịp thời.
