1. Sốt xuất huyết ở người lớn
Sốt xuất huyết Dengue là một bệnh truyền nhiễm cấp tính, có khả năng gây thành dịch, do virus Dengue gây ra. Loại virus này có 4 chủng khác nhau, được gọi là các týp huyết thanh DEN-1, DEN-2, DEN-3 và DEN-4.
Bệnh lây lan khi muỗi đốt người bệnh nhiễm virus rồi truyền virus sang người khỏe mạnh. Loài muỗi Aedes aegypti (muỗi vằn) là tác nhân chính, đóng vai trò trung gian trong việc truyền bệnh này.
Tình hình sốt xuất huyết trên toàn cầu đang diễn biến đáng lo ngại khi số ca mắc đã tăng gấp 30 lần trong vòng 50 năm qua. Hiện nay, ước tính có khoảng 50 đến 100 triệu người mắc bệnh mỗi năm tại hơn 100 quốc gia có dịch.
Còn tại Việt Nam, trong năm 2024, ghi nhận 114.906 trường hợp mắc sốt xuất huyết và có 18 trường hợp tử vong. So với cùng kỳ năm 2023, số ca mắc bệnh đã giảm 20,2% và số ca tử vong cũng giảm đáng kể với 22 ca.
Sốt xuất huyết ở người lớn là do muỗi truyền bệnh từ người nhiễm virus sang người khỏe mạnh
2. Triệu chứng sốt xuất huyết ở người lớn
Triệu chứng sốt xuất huyết ở người lớn có thể nhận ra qua thăm khám lâm sàng với các biểu hiện thường thấy gồm:
2.1. Biểu hiện chung
- Xuất huyết dưới da: Đây là một dấu hiệu thường gặp. Các nốt xuất huyết nhỏ, màu đỏ hoặc tím, có thể xuất hiện rải rác trên da, đặc biệt ở mặt trước cẳng chân, mặt trong cánh tay, bụng, đùi, mạn sườn.
- Xuất huyết niêm mạc: Tình trạng chảy máu chân răng, chảy máu mũi tự phát hoặc khi xì mũi. Các dấu hiệu nghiêm trọng hơn bao gồm nôn ra máu, đi ngoài phân đen hoặc lẫn máu tươi hoặc tiểu ra máu.
- Xuất huyết nặng: Những dấu hiệu sau cảnh báo tình trạng nguy hiểm: chảy máu mũi nhiều, khó cầm, xuất huyết âm đạo ồ ạt, chảy máu trong cơ và các mô mềm gây sưng đau. Đặc biệt nguy hiểm là xuất huyết đường tiêu hóa và xuất huyết nội tạng.
- Suy tạng: Trong một số trường hợp nặng, sốt xuất huyết có thể gây tổn thương chức năng của các cơ quan quan trọng như gan, thận, tim, phổi và não.
- Tổn thương gan nặng/suy gan cấp: Được biểu hiện bằng men gan AST (Aspartate Aminotransferase) và ALT (Alanine Aminotransferase) tăng rất cao, thường từ 1000 U/L trở lên, kèm theo các dấu hiệu suy chức năng gan như vàng da, rối loạn đông máu
- Tổn thương/suy thận cấp: Chức năng thận suy giảm, dẫn đến giảm lượng nước tiểu, phù, rối loạn điện giải và tăng các chất thải của quá trình chuyển hóa trong máu.
- Rối loạn tri giác (sốt xuất huyết Dengue thể não): Virus có thể ảnh hưởng đến não, gây ra các triệu chứng như lơ mơ, lẫn lộn, kích thích, co giật, thậm chí hôn mê.
- Viêm cơ tim, suy tim, hoặc suy chức năng các cơ quan khác: Virus có thể gây viêm cơ tim, làm suy yếu chức năng bơm máu của tim. Ngoài ra, có thể gây suy giảm chức năng của các cơ quan khác như phổi (gây khó thở) và các cơ quan khác.
Xuất huyết dưới da là triệu chứng điển hình khi bị sốt xuất huyết
2.2. Biểu hiện sốt xuất huyết ở người lớn
Sốt xuất huyết ở người lớn có biểu hiện tương tự trẻ em và có thể gây xuất huyết nội tạng hoặc ngoại tạng.
- Sốt xuất huyết thể nhẹ: Bắt đầu với sốt cao (trên 40°C), kèm đau sau mắt, nhức đầu, phát ban, đau cơ khớp, buồn nôn. Nhiều người nhầm với cảm thông thường.
- Sốt xuất huyết gây xuất huyết nội tạng: Đây là triệu chứng cảnh báo nguy hiểm.
- Xuất huyết tiêu hóa: Sốt nhẹ, đau đầu, không phát ban, sau 2 ngày đi ngoài ra máu, phân đen, xuất huyết da, mệt mỏi.
- Xuất huyết não: Khó nhận biết, chỉ đau đầu, sốt, liệt nửa người, sau đó hôn mê và tử vong.
- Sốt xuất huyết nặng: Bao gồm triệu chứng nhẹ và chảy máu ồ ạt, thoát huyết tương, hạ huyết áp. Thường gặp ở lần nhiễm sau, tiến triển nặng sau 2 – 5 ngày và có thể gây tử vong nhanh chóng.
3. Các cấp độ sốt xuất huyết ở người lớn
Sốt xuất huyết ở người lớn được chia làm 03 cấp độ với các dấu hiệu khác nhau. Cụ thể như sau:
| Cấp độ | Biểu hiện |
| Cấp độ 1 | Sốt cao đột ngột, liên tục 2-7 ngày kèm ít nhất 2 trong các dấu hiệu: nghiệm pháp dây thắt dương tính, chấm xuất huyết da, chảy máu răng/mũi, nhức đầu, chán ăn, buồn nôn, da xung huyết, phát ban, đau cơ/khớp/hố mắt. |
| Cấp độ 2 | Có các triệu chứng của cấp độ 1 kèm theo một hoặc nhiều dấu hiệu cảnh báo: vật vã, lừ đừ, li bì, đau bụng vùng gan hoặc ấn đau gan, gan to trên 2cm, nôn nhiều, xuất huyết niêm mạc, tiểu ít. |
| Cấp độ 3 | Có một trong các biểu hiện: sốc do thoát huyết tương nặng, ứ dịch nhiều ở màng phổi/ổ bụng, xuất huyết nặng, suy đa tạng. |
4. Các biến chứng khi bị sốt xuất huyết ở người lớn
Sốt xuất huyết ở người lớn tiềm ẩn nguy cơ tử vong cao hơn trẻ em do dễ gặp các biến chứng nghiêm trọng như chảy máu nhiều, xuất huyết não và suy đa tạng (gan, thận). Đặc biệt, phụ nữ có thể bị xuất huyết âm đạo bất thường, dễ nhầm lẫn với bệnh phụ khoa nếu không được chẩn đoán đúng.
Nếu không được điều trị kịp thời hoặc không đúng cách, sốt xuất huyết có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm như tràn dịch màng phổi, rối loạn đông máu (chảy máu cam dữ dội, rong kinh), xuất huyết tiêu hóa. Những biến chứng này có thể đe dọa tính mạng hoặc để lại di chứng nặng nề về sau.
Sốt xuất huyết có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm như như tràn dịch màng phổi, rối loạn đông máu,…
5. Cách phòng ngừa sốt xuất huyết
Để phòng ngừa sốt xuất huyết hiệu quả, cần loại bỏ muỗi vằn (Aedes aegypti) – vật trung gian truyền bệnh và bảo vệ cá nhân khỏi bị muỗi đốt. Dưới đây là các biện pháp cụ thể:
- Loại bỏ nơi sinh sản của muỗi: Đây là biện pháp cốt lõi và bền vững nhất để ngăn chặn sự phát triển của muỗi vằn. Bạn cần loại bỏ hết các vật chứa nước đọng ở trong và xung quanh nhà như: chậu, thau,… Thường xuyên kiểm tra sân thượng, mái nhà, rãnh thoát nước… để tránh đọng nước.
- Phòng tránh muỗi đốt: Bảo vệ bản thân và gia đình khỏi bị muỗi đốt bằng cách sử dụng kem chống muỗi, mặc quần áo dài tay, ngủ màn, sử dụng bình xịt, vợt muỗi,…. để tiêu diệt chúng.
- Phối hợp với cộng đồng và chính quyền địa phương: Tham gia tích cực vào các hoạt động phun hóa chất diệt muỗi, vệ sinh môi trường do địa phương tổ chức. Chia sẻ thông tin về phòng chống sốt xuất huyết cho gia đình, bạn bè và cộng đồng.
- Đối với người bệnh sốt xuất huyết: Người bệnh cần nằm màn kín để tránh muỗi đốt và lây truyền virus sang người khác.
Loại bỏ thau, chậu chứa nước đọng để muỗi không có nơi sinh sản và phòng ngừa sốt xuất huyết
Như vậy, triệu chứng sốt xuất huyết ở người lớn có biểu hiện đa dạng, từ các triệu chứng ban đầu dễ nhầm lẫn với sốt virus thông thường đến các dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm như xuất huyết dưới da, niêm mạc, đau bụng, thậm chí xuất huyết nội tạng, suy tạng.
Do đó, khi nhận thấy các dấu hiệu cảnh báo, bạn nên đến ngay cơ sở y tế uy tín như Mirai Healthcare để thăm khám kịp thời. Đồng thời, cần chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa để bảo vệ sức khỏe bản thân và cộng đồng trước căn bệnh nguy hiểm này.
