Xét nghiệm nước tiểu có cần nhịn ăn không?
Nhiều người thắc mắc, xét nghiệm nước tiểu có được ăn sáng không. Trong hầu hết các trường hợp, xét nghiệm nước tiểu thường không yêu cầu nhịn ăn.
Các xét nghiệm nước tiểu thường quy và nuôi cấy nước tiểu được thực hiện trên các mẫu “ngẫu nhiên” thu thập vào bất kỳ thời điểm nào trong ngày mà không bị ảnh hưởng bởi thức ăn. Tuy nhiên, việc chuẩn bị có thể khác nhau tùy thuộc vào loại xét nghiệm như:
- Xét nghiệm nước tiểu bằng que thử và kính hiển vi (mẫu ngẫu nhiên): Không cần nhịn ăn. Bạn chỉ cần lấy mẫu nước tiểu giữa dòng (sau khi đi tiểu một chút).
- Lấy mẫu nước tiểu đầu buổi sáng: Mẫu nước tiểu đầu tiên sau khi ngủ dậy được ưu tiên cho một số xét nghiệm (ví dụ: đánh giá độ cô đặc của nước tiểu) vì đây là mẫu cô đặc nhất. Không cần nhịn ăn, nhưng thời điểm lấy mẫu là quan trọng.
- Xét nghiệm Glucose/Ceton: Đối với xét nghiệm này trong nước tiểu để theo dõi bệnh tiểu đường, không cần nhịn ăn. Tuy nhiên, nếu bạn được chỉ định làm cả xét nghiệm đường huyết (máu), bạn có thể cần nhịn ăn, vì vậy, hãy luôn làm theo hướng dẫn của bác sĩ.
- Lấy mẫu nước tiểu 24 giờ: Xét nghiệm này đo lượng chất được đào thải trong suốt một ngày. Bạn thường không cần nhịn ăn, nhưng có thể được yêu cầu tuân theo một chế độ ăn uống bình thường hoặc phải tránh một số loại thực phẩm hoặc thuốc nhất định trong suốt quá trình lấy mẫu.
- Xét nghiệm Ma túy hoặc Độc chất: Việc nhịn ăn thường không cần thiết, nhưng quy trình lấy mẫu và thời điểm lấy mẫu cụ thể lại rất quan trọng.
Đối với đa số xét nghiệm nước tiểu, bạn có thể ăn uống bình thường. Tuy nhiên, để đảm bảo kết quả chính xác tuyệt đối, hãy luôn tuân theo mọi hướng dẫn chuẩn bị cụ thể mà bác sĩ hoặc phòng khám cung cấp.
Các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm nước tiểu
Để đảm bảo kết quả xét nghiệm nước tiểu chính xác, bạn cần nắm rõ các yếu tố có thể gây sai lệch. Cụ thể như sau:
Yếu tố sinh lý và nồng độ nước tiểu
- Lượng nước uống vào: Uống quá nhiều nước làm loãng nước tiểu, có thể khiến nồng độ các chất phân tích (như protein, glucose) giảm, dẫn đến kết quả âm tính giả. Ngược lại, mất nước làm nước tiểu cô đặc, có thể làm tăng sự xuất hiện của xeton hoặc tinh thể.
- Tập thể dục cường độ cao: Việc tập luyện gắng sức trước khi xét nghiệm 24−48 giờ có thể tạm thời gây ra protein niệu hoặc tiểu máu thoáng qua (có máu trong nước tiểu).
- Kinh nguyệt hoặc nhiễm trùng âm đạo: Máu kinh nguyệt trong mẫu nước tiểu có thể cho kết quả dương tính giả với hồng cầu và protein. Dịch tiết âm đạo cũng gây sai lệch kết quả vi sinh.
Yếu tố thời điểm và chế độ ăn uống
- Thời gian lấy mẫu: Nước tiểu buổi sáng đầu tiên có độ cô đặc cao nhất, giúp phát hiện tốt hơn protein hoặc hormone ở mức độ thấp. Nước tiểu lấy sau bữa ăn có thể tạm thời chứa nhiều glucose hoặc ketone hơn.
- Chế độ ăn uống: Một số loại thực phẩm, đồ uống có thể làm thay đổi màu sắc, mùi, độ pH hoặc các chất phân tích cụ thể trong nước tiểu.
- Thuốc và Thực phẩm bổ sung: Rất nhiều loại thuốc (ví dụ: phenazopyridine, rifampin) có thể làm thay đổi màu nước tiểu hoặc ảnh hưởng đến kết quả que thử. Vitamin C liều cao và Vitamin B cũng có khả năng làm sai lệch kết quả sinh hóa.
- Độ pH của nước tiểu: Chế độ ăn và thuốc có thể làm thay đổi độ pH, từ đó ảnh hưởng đến sự hình thành tinh thể và độ chính xác của một số xét nghiệm.
Yếu tố liên quan đến bảo quản và kỹ thuật xét nghiệm mẫu
- Kỹ thuật thu thập: Thu thập mẫu không đúng cách (chạm vào bên trong hộp đựng, không vệ sinh trước khi lấy mẫu) làm tăng nguy cơ nhiễm khuẩn vào mẫu, gây sai lệch.
- Sự chậm trễ xét nghiệm: Nếu mẫu nước tiểu không được xét nghiệm ngay lập tức hoặc bảo quản lạnh, vi khuẩn có thể sinh sôi, làm thay đổi kết quả nuôi cấy và gây dương tính giả.
- Bảo quản: Một số xét nghiệm chuyên biệt yêu cầu chất bảo quản hoặc hộp đựng đặc biệt để duy trì tính toàn vẹn của mẫu.
Khuyến nghị: Luôn thông báo cho bác sĩ về bất kỳ loại thuốc, vitamin nào đang sử dụng và tuân thủ chặt chẽ hướng dẫn lấy mẫu để đảm bảo kết quả xét nghiệm nước tiểu được diễn giải chính xác.
Các loại đồ uống, thực phẩm cần tránh trước khi làm xét nghiệm
Dưới đây là các loại đồ uống và thực phẩm bạn nên cân nhắc tránh trước khi làm xét nghiệm để đảm bảo kết quả chính xác nhất:
Thực phẩm và đồ uống thay đổi màu sắc nước tiểu
Các chất tạo màu tự nhiên và nhân tạo có thể khiến nước tiểu có màu bất thường, dễ bị nhầm lẫn với máu hoặc các vấn đề bệnh lý khác:
- Gây màu Đỏ/Hồng: Củ cải đường (gây “nước tiểu củ cải đường”), quả mâm xôi đen, một số loại anh đào.
- Gây màu Vàng Cam: Cà rốt (nếu ăn số lượng lớn).
- Gây màu Vàng Sáng: Lượng lớn Vitamin B2 (Riboflavin).
- Chất tạo màu nhân tạo: Một số loại kẹo, đồ uống có màu hoặc sắc tố mạnh.
Các chất gây sai lệch kết quả hóa sinh
- Vitamin C liều cao (Axit Ascorbic): Có thể can thiệp vào phản ứng hóa học của que thử, gây ra kết quả âm tính giả đối với các chỉ số quan trọng như máu, glucose hoặc nitrit.
- Nước ép nam việt quất: Thường dùng cho các vấn đề tiết niệu. Nó có thể làm axit hóa nước tiểu, làm thay đổi các xét nghiệm nhạy cảm với độ pH.
Đồ uống có tác dụng lợi tiểu
- Cà phê, trà và rượu: Các chất này làm tăng lượng nước tiểu, khiến mẫu nước tiểu bị loãng. Nước tiểu loãng có thể làm giảm nồng độ chất phân tích, dẫn đến kết quả âm tính giả đối với protein hoặc glucose.
Một số loại thuốc đang dùng
Bạn cần thông báo cho bác sĩ về tất cả các loại thuốc đang dùng vì chúng có thể ảnh hưởng đến xét nghiệm như:
- Thuốc nhuộm màu: Phenazopyridine (màu cam), Rifampin (màu đỏ/cam).
- Kháng sinh: Có thể làm thay đổi kết quả nuôi cấy vi khuẩn.
- Dapsone, Nitrofurantoin, Sulfonamid và một số thuốc nhuận tràng.
Lời khuyên chung
- Xét nghiệm thường quy: Không cần chế độ ăn kiêng đặc biệt.
- Xét nghiệm chuyên biệt: Nếu kiểm tra hồng cầu, protein hoặc tinh thể, tránh tập thể dục mạnh 24−48 giờ trước đó.
- Sử dụng thực phẩm bổ sung: Nếu bạn đang dùng Vitamin C liều cao hoặc thực phẩm bổ sung có màu đậm, hãy cân nhắc tạm dừng 1-2 ngày trước khi xét nghiệm sau khi đã hỏi ý kiến bác sĩ.
Nên xét nghiệm nước tiểu vào thời điểm nào?
Việc chọn thời điểm lấy mẫu nước tiểu phù hợp sẽ giúp kết quả xét nghiệm đạt độ chính xác cao nhất, đặc biệt đối với các chỉ số nhạy cảm. Sau đây là thời điểm lấy mẫu xét nghiệm nước tiểu phù hợp:
- Nghi ngờ nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI): Lấy mẫu nước tiểu sạch giữa dòng ngay khi xuất hiện các triệu chứng (tiểu buốt, tiểu gấp, sốt) và ăn uống không ảnh hưởng tới kết quả xét nghiệm.
- Chẩn đoán Thai kỳ (hCG): Mẫu nước tiểu buổi sáng sớm là nhạy cảm nhất vì nồng độ hormone hCG cô đặc nhất, giảm nguy cơ âm tính giả.
- Sàng lọc khám sức khỏe định kỳ: Thường có thể lấy mẫu bất kỳ lúc nào thuận tiện. Nếu phát hiện protein niệu mức độ thấp, mẫu buổi sáng đầu tiên hoặc xét nghiệm lặp lại sẽ đáng tin cậy hơn.
- Theo dõi Bệnh Tiểu đường (Glucose/Ceton): Theo chỉ dẫn bác sĩ, thường là khi có triệu chứng hoặc bị bệnh. (Lưu ý: Xét nghiệm máu được ưu tiên hơn để theo dõi đường huyết).
- Đánh giá bệnh thận hoặc Protein niệu: Đối với xét nghiệm tỷ lệ protein/creatinine tại chỗ, mẫu thường được lấy vào buổi sáng. Đối với mẫu 24 giờ, cần tuân thủ nghiêm ngặt thời gian lấy mẫu.
- Tiểu máu (Máu trong nước tiểu): Lấy mẫu bất cứ khi nào phát hiện thấy tiểu máu.
- Nghi ngờ Rối loạn Chuyển hóa: Cần tuân thủ đúng hướng dẫn của bác sĩ, có thể yêu cầu kiểm soát chế độ ăn hoặc nhịn ăn.
- Sàng lọc Thuốc/Độc chất: Xét nghiệm ma túy trong nước tiểu, thời điểm lấy mẫu theo chỉ dẫn cụ thể của bác sĩ.
- Xét nghiệm nước tiểu 24 giờ: Yêu cầu thời gian bắt đầu và kết thúc lấy mẫu chính xác trong 24 giờ, đồng thời lấy đủ mẫu và tuân thủ hướng dẫn về chế độ ăn/thuốc.
Địa chỉ xét nghiệm nước tiểu uy tín?
Nếu bạn đang tìm kiếm một địa chỉ xét nghiệm nước tiểu uy tín, chính xác và tiện lợi, Mirai Healthcare là lựa chọn đáng tin cậy.
Tại Mirai Healthcare, chúng tôi cung cấp dịch vụ xét nghiệm nước tiểu toàn diện với cam kết chất lượng hàng đầu, tập trung vào sự thoải mái và độ chính xác:
- Công nghệ hiện đại: Phòng khám sử dụng máy phân tích nước tiểu tiên tiến, đảm bảo kết quả xét nghiệm nhanh chóng và có độ chính xác cao.
- Phát hiện toàn diện: Xét nghiệm nước tiểu tại Mirai giúp phát hiện sớm nhiều tình trạng sức khỏe, bao gồm đánh giá chức năng thận, nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI), và các bệnh lý chuyển hóa hoặc toàn thân khác.
- Kết quả đáng tin cậy: Mirai áp dụng quy trình kiểm soát chất lượng phòng xét nghiệm nghiêm ngặt để đảm bảo mọi kết quả đều đáng tin cậy, cung cấp thông tin quan trọng giúp bác sĩ đưa ra phác đồ điều trị kịp thời.
- Trải nghiệm khách hàng: Với trọng tâm là sự thoải mái của bệnh nhân, quy trình lấy mẫu tại Mirai được thực hiện nhanh gọn, riêng tư, mang lại sự yên tâm tối đa cho quý khách hàng.
Hy vọng bài viết trên đã giúp bạn giải đáp thắc mắc xét nghiệm nước tiểu có cần nhịn ăn không. Thông thường bạn không cần nhịn ăn khi thực hiện xét nghiệm này nhưng cần tuân thủ đúng theo chỉ dẫn của bác sĩ vì một số xét nghiệm nước tiểu chuyên biệt có thể yêu cầu hạn chế chế độ ăn uống hoặc thuốc.
Nếu cần tư vấn thêm về chế độ ăn uống trước khi xét nghiệm nước tiểu, bạn hãy inbox với Mirai Healthcare qua website https://miraihealthcare.vn/ hoặc Hotline 1900 9186 để được tư vấn chi tiết.
