Xét nghiệm C-Peptid là gì?
C-Peptid (Connecting Peptide) là một chuỗi peptide được sinh ra trong quá trình cơ thể sản xuất insulin – hormone giúp kiểm soát đường huyết.
Khi tuyến tụy sản xuất insulin, trước tiên nó tạo ra một dạng tiền chất gọi là proinsulin. Khi proinsulin được hoạt hóa, C-peptid sẽ bị tách ra, đồng thời giải phóng insulin.
Quá trình này diễn ra theo tỷ lệ gần như bằng nhau, nghĩa là cứ một phân tử insulin được tạo ra thì cũng có một phân tử C-peptid đi kèm.
Điểm đặc biệt là C-peptid không bị chuyển hóa nhanh chóng như insulin. Trong khi insulin trong máu chỉ tồn tại khoảng 3–5 phút thì C-peptid có thời gian bán thải lâu hơn (khoảng 30 phút).
Vì thế, nồng độ C-peptid trong máu phản ánh chính xác và ổn định hơn về khả năng sản xuất insulin nội sinh của tuyến tụy.
Vì insulin ngoại sinh (loại tiêm từ ngoài vào) không kèm theo C-peptid, nên việc đo C-peptid trong máu giúp bác sĩ biết chính xác insulin nào do cơ thể tự sản xuất.
Nói cách khác, C-peptid giống như một “chứng cứ sinh học”, cho phép theo dõi chức năng tế bào beta tụy, đánh giá khả năng tiết insulin còn lại, phân biệt các thể đái tháo đường và phát hiện bất thường như u tụy tiết insulin.
Đây chính là lý do xét nghiệm C-peptid ngày càng được coi trọng trong chẩn đoán và quản lý bệnh tiểu đường.
Nên làm xét nghiệm C-Peptid khi nào?
Xét nghiệm C-Peptid thường được các bác sĩ chỉ định trong các trường hợp sau:
- Chẩn đoán phân biệt đái tháo đường typ 1 hay typ 2:
- Đái tháo đường type 1, tế bào beta của tuyến tụy bị phá hủy hoàn toàn nên C-Peptid rất thấp hoặc không đo được.
- Đái tháo đường type 2, tuyến tụy vẫn sản xuất insulin nhưng cơ thể không sử dụng được, vì thế C-Peptid thường bình thường hoặc cao.
- Tìm nguyên nhân gây hạ đường huyết:
- Nếu insulin và C-Peptid cùng cao, nguyên nhân có thể là u tụy tiết insulin
- Nếu insulin cao nhưng C-Peptid thấp, bệnh nhân có thể đã tiêm insulin từ bên ngoài.
- Xét nghiệm C-peptide có thể được sử dụng để đánh giá chức năng tụy, đặc biệt là trong các trường hợp nghi ngờ về hội chứng tụy suy giảm chức năng hoặc tụy tự sản xuất insulin quá mức hoặc không đồng đều.
- Quản lý, theo dõi và điều trị bệnh nhân đái tháo đường:
- Dự đoán mức độ đáp ứng với thuốc hạ đường huyết: nồng độ C-peptid cho biết bệnh nhân có thể kiểm soát đường huyết tốt với thuốc uống hay cần insulin.
- Đánh giá nguy cơ biến chứng: C-peptid thấp kéo dài liên quan đến nguy cơ biến chứng mạn tính như tim mạch, thận, thần kinh từ đó đưa ra các biện pháp dự phòng và theo dõi sát hơn.
- Theo dõi khối u tụy và sau phẫu thuật tụy: Chỉ số C-peptid phản ánh trực tiếp hoạt động của tế bào beta đảo tụy, do đó có vai trò quan trọng trong theo dõi bệnh nhân mắc u tụy, sau ghép tụy hoặc sau phẫu thuật cắt tụy.
Xem thêm:
- Các chỉ số xét nghiệm tiểu đường giúp phát hiện sớm và điều trị
- Xét nghiệm tiểu đường bao nhiêu tiền? Có những loại nào?
Xét nghiệm này cũng giúp phát hiện khối u tiết insulin và theo dõi nguy cơ tái phát sau điều trị
Ý nghĩa xét nghiệm C-Peptid
Chỉ số C-Peptid bình thường:
Chỉ số C-peptid bình thường trong máu thường nằm trong khoảng:
- Lúc đói: khoảng 0,5 – 2,0 ng/mL (tương đương 0,17 – 0,83 nmol/L).
- Sau kích thích (uống glucose hoặc tiêm glucagon): có thể tăng lên đến 5 – 10 ng/mL
Chỉ số C-Peptid thấp:
Chỉ số C-peptid thấp cho thấy tuyến tụy bị suy giảm hoặc mất khả năng sản xuất insulin do tế bào beta bị tổn thương đồng nghĩa với việc cơ thể không còn đủ insulin nội sinh để duy trì đường huyết ổn định.
Do đó bệnh nhân thường cần bổ sung insulin ngoại sinh. Đặc biệt, nếu chỉ số này giảm kéo dài, nó còn là dấu hiệu cảnh báo nguy cơ biến chứng mạn tính cao hơn, bao gồm bệnh tim mạch, bệnh thận mạn và biến chứng thần kinh ngoại biên.
Thường gặp trong:
- Đái tháo đường type 1.
- Đái tháo đường type 2 giai đoạn muộn khi tụy suy kiệt.
- Sau phẫu thuật cắt tụy hoặc tổn thương tụy nặng.
Chỉ số C-Peptid cao :
Chỉ số C-peptid cao phản ánh tình trạng tuyến tụy tăng tiết insulin nội sinh, nhưng cơ thể đang gặp vấn đề trong việc sử dụng insulin hiệu quả (kháng insulin).
Trong trường hợp này, thay vì bổ sung insulin ngoại sinh, điều trị sẽ tập trung vào kiểm soát kháng insulin bằng thay đổi lối sống và thuốc phù hợp.
Chỉ số C-peptid cao thường gặp trong
- Đái tháo đường type 2: đặc biệt ở giai đoạn đầu, khi tụy vẫn còn hoạt động mạnh để bù trừ tình trạng kháng insulin.
- U tụy tiết insulin (insulinoma): sản xuất quá nhiều insulin bất thường.
- Hội chứng Cushing: tình trạng rối loạn nội tiết làm tăng tiết insulin.
- Sử dụng thuốc nhóm sulfonylurea: thuốc kích thích tế bào beta sản xuất insulin, kéo theo tăng C-peptid.
Các lưu ý trước khi làm xét nghiệm C-Peptid:
Để kết quả xét nghiệm chính xác và có giá trị chẩn đoán cao, bệnh nhân cần lưu ý một số điểm sau:
- Nhịn ăn: Thông thường, bệnh nhân được yêu cầu nhịn ăn ít nhất 8 giờ trước khi lấy máu xét nghiệm C-peptid lúc đói.
- Ngừng hoặc thông báo về thuốc đang dùng: Một số thuốc, đặc biệt là nhóm sulfonylurea hay insulin ngoại sinh, có thể ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm. Người bệnh cần thông báo cho bác sĩ tất cả thuốc và thực phẩm chức năng đang sử dụng.
- Làm thêm nghiệm pháp kích thích: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định uống glucose hoặc tiêm glucagon trước khi lấy mẫu để đánh giá phản ứng tiết insulin và C-peptid của tụy.
- Lưu ý chức năng thận: Vì C-peptid được đào thải qua thận, bệnh nhân có bệnh thận mạn tính có thể có nồng độ C-peptid cao giả. Do đó, kết quả xét nghiệm cần được diễn giải thận trọng trong bối cảnh này.
- Tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ: Kết quả xét nghiệm chỉ có ý nghĩa khi được so sánh với lâm sàng và các xét nghiệm khác. Người bệnh không nên tự diễn giải hay thay đổi thuốc điều trị dựa vào chỉ số C-peptid mà không có chỉ định chuyên khoa.
Mirai Healthcare xét nghiệm C-peptid tin cậy
Phòng khám Đa khoa Mirai Healthcare là địa chỉ tin cậy hàng đầu để thực hiện xét nghiệm C-peptid, đặc biệt quan trọng trong đánh giá chức năng sản xuất insulin của tuyến tụy. Sự tin cậy này đến từ việc Mirai là một phần của Tập đoàn Hoken Kagaku Kenkyujo Nhật Bản uy tín, một đơn vị giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực xét nghiệm lâm sàng.
Phòng khám sở hữu hệ thống máy móc xét nghiệm hiện đại, được chuẩn hóa nghiêm ngặt theo tiêu chuẩn quốc tế, đảm bảo quá trình phân tích mẫu máu diễn ra chính xác và nhanh chóng.
Kết hợp với quy trình thăm khám chuyên nghiệp, lấy mẫu nhẹ nhàng và đội ngũ chuyên gia tận tâm, Mirai Healthcare cam kết cung cấp kết quả C-peptid tin cậy, giúp bác sĩ đưa ra chẩn đoán và phác đồ điều trị tiểu đường hiệu quả nhất cho bệnh nhân.
Nếu vẫn còn băn khoăn về xét nghiệm C-Peptid, bạn vui lòng inbox với Mirai Healthcare qua website https://miraihealthcare.vn/ hoặc Hotline 1900 9186 để được giải đáp chi tiết.
