Khi chức năng tuyến giáp bị rối loạn, sức khỏe của chúng ta sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Do đó, việc hiểu rõ các chỉ số trong xét nghiệm chức năng tuyến giáp là vô cùng cần thiết. Cùng tham khảo bài viết dưới đây để hiểu hơn về các xét nghiệm của tuyến nội tiết quan trọng này.
Xét nghiệm chức năng tuyến giáp là gì?
Xét nghiệm tuyến giáp là gì? Đây là những biện pháp thăm khám như xét nghiệm máu, siêu âm, sinh thiết,…, để nhận biết hoạt động của tuyến giáp. Kết quả xét nghiệm sẽ cho biết liệu tuyến giáp của bạn đang hoạt động bình thường, quá mức, hay thiếu hụt hormone.
Việc xét nghiệm các chỉ số này giúp bác sĩ chẩn đoán và theo dõi các bệnh lý tuyến giáp phổ biến:
- Suy giáp (Hypothyroidism): Là chức năng tuyến giáp hoạt động không hiệu quả, sản xuất không đủ hormone. Xét nghiệm sẽ cho thấy nồng độ TSH cao và T4, T3 thấp.
- Cường giáp (Hyperthyroidism): Tình trạng tuyến giáp hoạt động quá mức, sản xuất quá nhiều hormone. Xét nghiệm sẽ cho thấy nồng độ TSH thấp và T4, T3 cao.
- Viêm tuyến giáp, bướu cổ hoặc ung thư tuyến giáp: Các xét nghiệm này cũng đóng vai trò quan trọng trong việc sàng lọc ban đầu và theo dõi tiến triển của các bệnh này.
5 xét nghiệm chức năng tuyến giáp thường gặp
Để đánh giá chính xác chức năng tuyến giáp và phát hiện các bệnh lý liên quan, bác sĩ thường chỉ định nhiều loại xét nghiệm khác nhau. Dưới đây là các xét nghiệm tuyến giáp phổ biến nhất.
Xét nghiệm máu
Xét nghiệm máu thường được chỉ định đầu tiên, giúp đo nồng độ các chỉ số xét nghiệm tuyến giáp quan trọng như:
- TSH: Đây là hormone kích thích tuyến giáp được sản sinh ra từ tuyến yên. Nồng độ TSH cao cho thấy tuyến giáp hoạt động kém (suy giáp), trong khi TSH thấp lại báo hiệu tuyến giáp hoạt động quá mức (cường giáp).
- T3 (Triiodothyronine) và T4 (Thyroxine): Đây là 2 hai hormone được sản sinh ra từ tuyến giáp. Nồng độ T3 và T4 bất thường giúp xác định tình trạng suy giáp hoặc cường giáp.
Xét nghiệm kháng thể
Xét nghiệm này được thực hiện để tìm kiếm các kháng thể liên quan đến các bệnh tự miễn của tuyến giáp, như:
- TRAb: Liên quan đến bệnh Basedow (cường giáp tự miễn).
- Anti TPO, Anti Tg: Liên quan đến bệnh viêm tuyến giáp Hashimoto (suy giáp tự miễn). Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể kiểm tra nồng độ Thyroglobulin và Calcitonin để tầm soát ung thư tuyến giáp.
Siêu âm tuyến giáp
Siêu âm giúp bác sĩ quan sát được hình dạng, kích thước, cấu trúc của tuyến giáp và phát hiện các nhân giáp (khối u) bất thường. Đây là một phương pháp an toàn và hiệu quả để đánh giá các bất thường về mặt hình thái của tuyến giáp.
Xét nghiệm sinh thiết tuyến giáp
Đây là xét nghiệm giúp xác định bản chất của nhân giáp (lành tính hay ác tính). Phổ biến nhất là kỹ thuật chọc hút tế bào bằng kim nhỏ (FNA). Dưới sự hướng dẫn của siêu âm, bác sĩ sẽ dùng một kim rất nhỏ để lấy mẫu tế bào từ nhân giáp và phân tích dưới kính hiển vi.
Xét nghiệm Iod phóng xạ
Khi thực hiện xét nghiệm này, bệnh nhân sẽ uống một lượng nhỏ iod phóng xạ. Thiết bị quét đặc biệt sẽ đo lượng và tốc độ hấp thụ iod của tuyến giáp. Dựa vào kết quả này, bác sĩ có thể đánh giá chức năng tuyến giáp và phân biệt các bệnh lý khác nhau, chẳng hạn như cường giáp hoặc ung thư.
Nên làm xét nghiệm chức năng tuyến giáp khi nào?
Xét nghiệm chức năng tuyến giáp là một bước quan trọng để đánh giá sức khỏe của tuyến nội tiết này. Bạn nên thực hiện xét nghiệm trong các trường hợp sau đây:
Khi có triệu chứng bất thường
Hãy đi khám và xét nghiệm tuyến giáp ngay nếu bạn có các triệu chứng kéo dài và không rõ nguyên nhân, đặc biệt là:
- Dấu hiệu suy giáp: Mệt mỏi, uể oải, tăng cân bất thường, nhạy cảm với thời tiết lạnh, da khô, tóc rụng, táo bón, hoặc giọng nói khàn.
- Dấu hiệu cường giáp: Hồi hộp, tim đập nhanh, sụt cân không rõ nguyên nhân, đổ mồ hôi nhiều, run tay, dễ cáu gắt, hoặc thay đổi chu kỳ kinh nguyệt ở phụ nữ.
Khi có yếu tố nguy cơ
Ngay cả khi không có triệu chứng rõ ràng, bạn cũng nên thực hiện xét nghiệm định kỳ nếu bạn thuộc một trong các nhóm nguy cơ cao:
- Tiền sử gia đình: Có người thân (bố, mẹ, anh chị em ruột) mắc bệnh tuyến giáp.
- Tiền sử bệnh lý: Mắc các bệnh tự miễn khác như viêm khớp dạng thấp, lupus ban đỏ, tiểu đường tuýp 1 hoặc thiếu máu ác tính.
- Phụ nữ mang thai và sau sinh: Rối loạn tuyến giáp rất phổ biến ở phụ nữ có thai và sau sinh, do đó, xét nghiệm thường được khuyến nghị.
- Tiếp xúc với phóng xạ: Những người từng làm việc hoặc sống trong môi trường có phóng xạ cao.
- Đang dùng thuốc: Một số loại thuốc như Amiodarone có thể ảnh hưởng đến chức năng tuyến giáp.
Việc xét nghiệm định kỳ và chủ động lắng nghe cơ thể là cách tốt nhất để phát hiện sớm các vấn đề về tuyến giáp, từ đó có biện pháp can thiệp kịp thời.
Các câu hỏi khi làm xét nghiệm chức năng tuyến giáp
Dưới đây là một số thắc mắc phổ biến khi làm xét nghiệm chức năng tuyến giáp và giải đáp từ bác sĩ TS, BS Trương Ngọc Dương để bạn có buổi thăm khám suôn sẻ.
Xét nghiệm chức năng tuyến giáp có phải nhịn ăn không?
Bạn không cần phải nhịn ăn trước khi làm xét nghiệm máu chức năng tuyến giáp. Việc ăn uống không ảnh hưởng đến nồng độ các hormone TSH, T3, T4 trong máu. Bạn có thể ăn uống và sinh hoạt bình thường trước khi đi xét nghiệm.
Tuy nhiên, nếu bạn đang dùng thuốc điều trị tuyến giáp, bác sĩ có thể yêu cầu bạn không uống thuốc vào buổi sáng trước khi xét nghiệm. Do đó, hãy liên hệ trước với bác sĩ để được tư vấn cụ thể.
Xét nghiệm tuyến giáp bao lâu có kết quả?
Thời gian chờ kết quả xét nghiệm tuyến giáp khá nhanh. Thông thường, bạn sẽ nhận được kết quả trong vòng vài giờ hoặc muộn nhất là 1 ngày sau khi lấy mẫu. Tuy nhiên, thời gian cụ thể có thể khác nhau tùy thuộc vào cơ sở y tế bạn lựa chọn.
Nếu kết quả có bất thường, bác sĩ có thể yêu cầu bạn thực hiện thêm các xét nghiệm chuyên sâu khác như siêu âm hoặc sinh thiết.
Xét nghiệm chức năng tuyến giáp là công cụ quan trọng để đánh giá sức khỏe của tuyến nội tiết này. Hiểu rõ ý nghĩa các chỉ số xét nghiệm giúp bạn nhận biết sớm các vấn đề tuyến giáp để theo dõi và điều trị bệnh hiệu quả.
Hãy chủ động đi khám định kỳ tại các cơ sở y tế uy tín như Mirai Healthcare, đặc biệt khi có các triệu chứng bất thường, để bảo vệ sức khỏe của bản thân.
