Để chẩn đoán chính xác các bệnh lý xã hội, cần có một bộ các xét nghiệm chuyên biệt. Vậy, cụ thể xét nghiệm bệnh xã hội gồm những gì? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ các loại xét nghiệm phổ biến và giải đáp nhiều thắc mắc liên quan.
1. Bệnh xã hội được hiểu thế nào?
Bệnh xã hội là tên gọi phổ biến của nhóm bệnh lây truyền qua đường tình dục do nhiều tác nhân khác nhau (như virus, vi khuẩn, ký sinh trùng) gây ra. Đây là các bệnh có khả năng lây lan nhanh chóng trong cộng đồng thông qua hoạt động tình dục không an toàn (qua đường âm đạo, hậu môn hoặc miệng).
Ngoài ra, một số bệnh còn có thể lây qua tiếp xúc da kề da gần gũi (như Herpes sinh dục hoặc HPV), qua đường máu (như HIV), hoặc lây từ mẹ sang con trong quá trình mang thai, sinh nở và cho con bú.
Các bệnh này được gọi là “bệnh xã hội” vì chúng không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe cá nhân mà còn tác động tiêu cực đến sức khỏe cộng đồng và gây ra những vấn đề phức tạp về mặt xã hội.
2. Vì sao cần xét nghiệm bệnh xã hội?
Xét nghiệm bệnh xã hội là một bước thiết yếu trong chăm sóc sức khỏe cá nhân và cộng đồng, mang lại nhiều lợi ích quan trọng sau:
- Phát hiện sớm để kịp thời điều trị: Xét nghiệm giúp phát hiện bệnh ngay ở giai đoạn sớm, ngay cả khi chưa có triệu chứng rõ ràng. Điều trị sớm giúp người bệnh nhanh chóng phục hồi và giảm thiểu nguy cơ biến chứng nguy hiểm như vô sinh hoặc tổn thương các cơ quan nội tạng.
- Ngăn ngừa lây nhiễm: Khi phát hiện bệnh sớm, người nhiễm bệnh có thể áp dụng các biện pháp phòng ngừa và điều trị phù hợp, từ đó tránh lây lan sang bạn tình và những người xung quanh, góp phần bảo vệ cộng đồng.
- Bảo vệ sức khỏe sinh sản: Nhiều bệnh xã hội như lậu, chlamydia, hoặc sùi mào gà, nếu không điều trị, có thể gây viêm nhiễm nặng cơ quan sinh dục, dẫn đến tắc ống dẫn trứng (ở nữ) hoặc viêm mào tinh hoàn (ở nam), đe dọa trực tiếp đến khả năng sinh sản của cả hai giới.
- Đảm bảo sức khỏe thai kỳ và trẻ sơ sinh: Phụ nữ mang thai cần xét nghiệm và điều trị bệnh xã hội kịp thời để tránh sảy thai, sinh non hoặc truyền bệnh sang trẻ sơ sinh (như HIV, giang mai, hoặc Herpes), bảo vệ sức khỏe lâu dài cho em bé.
3. Xét nghiệm bệnh xã hội khi nào?
Việc xét nghiệm bệnh xã hội cần được thực hiện cả khi có các yếu tố nguy cơ hoặc triệu chứng nghi ngờ và theo lịch trình định kỳ. Cụ thể như sau:
Trường hợp cần xét nghiệm ngay
- Quan hệ tình dục không an toàn: Có quan hệ tình dục mà không sử dụng bao cao su với bạn tình không rõ tiền sử sức khỏe tình dục.
- Xuất hiện triệu chứng nghi ngờ: Gồm vết loét, mụn nước, hoặc nốt sần bất thường ở bộ phận sinh dục, hậu môn, đùi hoặc mông. Hoặc dịch tiết bất thường (mủ, dịch có màu/mùi lạ), ngứa, đau, sưng từ dương vật hoặc âm đạo.
- Nghi ngờ đã tiếp xúc: Bạn nghi ngờ mình đã tiếp xúc trực tiếp với người mắc bệnh xã hội.
Trường hợp xét nghiệm định kỳ
- Có nhiều bạn tình: Nếu bạn có nhiều bạn tình hoặc thay đổi bạn tình thường xuyên.
- Phụ nữ mang thai: Cần xét nghiệm sàng lọc bắt buộc các bệnh như HIV, giang mai, viêm gan B, viêm gan C. Nếu có yếu tố nguy cơ, cần tầm soát thêm lậu và Chlamydia.
- Có tiền sử mắc bệnh: Từng mắc bệnh lây qua đường tình dục trước đó và cần kiểm tra sàng lọc thường xuyên theo chỉ định của bác sĩ.
- Nhóm có nguy cơ cao: Bao gồm người quan hệ đồng giới, lưỡng giới, chuyển giới, hoặc người tiêm chích ma túy.
- Muốn an tâm về sức khỏe: Thực hiện kiểm tra định kỳ giúp bạn an tâm về sức khỏe tình dục.
4. Các phương pháp xét nghiệm bệnh xã hội phổ biến
Để chẩn đoán bệnh xã hội, các bác sĩ thường sử dụng nhiều phương pháp xét nghiệm chuyên biệt khác nhau, dựa trên loại mầm bệnh và vị trí lây nhiễm. Cụ thể:
4.1. Xét nghiệm máu
Phương pháp này kiểm tra sự hiện diện của kháng thể hoặc virus trong máu người bệnh. Đây là phương pháp chủ yếu và hiệu quả nhất để sàng lọc các bệnh lý toàn thân, bao gồm:
- Bệnh lý HIV
- Giang mai (Sử dụng các xét nghiệm chuyên biệt như TPHA và RPR).
- Viêm gan B và C.
4.2. Xét nghiệm dịch niệu đạo
Phương pháp này bao gồm việc lấy mẫu dịch cơ thể từ niệu đạo (ở nam giới) hoặc âm đạo/cổ tử cung (ở nữ giới) để tìm kiếm tác nhân gây bệnh:
- Thường được sử dụng để xét nghiệm vi khuẩn gây bệnh như Lậu và Chlamydia.
- Các kỹ thuật hiện đại như PCR có thể được áp dụng để phát hiện vật liệu di truyền (DNA hoặc RNA) của vi khuẩn hoặc virus trong dịch mẫu, giúp tăng độ chính xác.
4.3. Xét nghiệm bằng tăm bông (Gạc)
Phương pháp này dùng tăm bông hoặc gạc vô trùng để lấy mẫu dịch hoặc tế bào từ các vùng nghi ngờ có tổn thương:
- Thường được dùng để lấy mẫu từ vết loét, mụn nước hoặc dịch từ vùng sinh dục, hậu môn.
- Dùng để kiểm tra các bệnh như Herpes sinh dục (mụn rộp) và HPV (Virus gây u nhú ở người).
4.4. Xét nghiệm phết tế bào cổ tử cung
Đây là các xét nghiệm chuyên biệt và rất quan trọng đối với phụ nữ:
- Xét nghiệm PAP (Phết tế bào Cổ tử cung): Kiểm tra các tế bào tại cổ tử cung để phát hiện những thay đổi bất thường hoặc tiền ung thư do HPV gây ra.
- Xét nghiệm HPV, DNA, RNA: Phát hiện sự hiện diện của virus HPV (đặc biệt là các chủng nguy cơ cao gây ung thư cổ tử cung).
Ngoài ra, còn có xét nghiệm Sinh thiết, bao gồm việc cắt một mảnh mô nhỏ từ các tổn thương nhìn thấy (như mụn thịt, u nhú) để phân tích dưới kính hiển vi, thường dùng để chẩn đoán xác định sùi mào gà.
5. Đọc kết quả xét nghiệm bệnh xã hội
Khi có kết quả xét nghiệm, bác sĩ sẽ đọc và giải thích kết quả với người bệnh. Cụ thể:
Kết quả âm tính
Kết quả âm tính cho thấy tại thời điểm bạn lấy mẫu xét nghiệm, không phát hiện thấy tác nhân gây bệnh (virus, vi khuẩn, kháng thể) trong cơ thể bạn.
Điều này không loại trừ khả năng bạn đã nhiễm bệnh trong thời gian cửa sổ (khoảng thời gian từ khi nhiễm bệnh đến khi cơ thể tạo ra đủ kháng thể để xét nghiệm phát hiện được). Nếu có nguy cơ cao gần đây, bác sĩ có thể đề nghị xét nghiệm lại sau một thời gian.
Kết quả dương tính
Kết quả này cho thấy bạn có khả năng đã bị nhiễm bệnh đó. Kết quả này cần được xem xét cẩn thận cùng với các triệu chứng lâm sàng và tiền sử bệnh của bạn.
Tham khảo ý kiến bác sĩ
Bác sĩ sẽ tư vấn cho bạn về giai đoạn bệnh và mức độ nghiêm trọng. Từ đó, đưa ra hướng điều trị phù hợp và kịp thời, cũng như các biện pháp ngăn ngừa lây nhiễm.
6. Lưu ý khi đi xét nghiệm bệnh xã hội
Khi đi xét nghiệm bệnh xã hội, bạn cần lưu ý những điểm quan trọng sau để đảm bảo kết quả chính xác và bảo mật thông tin cá nhân:
- Chọn địa điểm uy tín: Hãy tìm đến các cơ sở y tế có giấy phép hoạt động, đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao, trang thiết bị hiện đại, và có cam kết bảo mật tuyệt đối thông tin cá nhân.
- Thông báo với bác sĩ: Cung cấp thông tin trung thực và đầy đủ về tình trạng sức khỏe, lịch sử quan hệ tình dục và các triệu chứng nghi ngờ (nếu có). Điều này giúp bác sĩ đưa ra chỉ định xét nghiệm phù hợp và chính xác nhất.
- Tuân thủ hướng dẫn xét nghiệm: Tùy loại xét nghiệm, bạn có thể cần kiêng quan hệ tình dục trong một khoảng thời gian nhất định trước khi lấy mẫu để tránh sai lệch. Các xét nghiệm bệnh xã hội thường không cần nhịn ăn.
- Vệ sinh cá nhân: Tắm rửa sạch sẽ, đặc biệt là bộ phận sinh dục. Tuyệt đối không cạo, thoa thuốc, hoặc gel lên vùng nghi ngờ có sang thương hoặc vết loét trước khi lấy mẫu.
Hy vọng bài viết trên đã giúp bạn hiểu rõ xét nghiệm bệnh xã hội gồm những gì. Xét nghiệm các bệnh lý này là một bước thiết yếu để bảo vệ sức khỏe cá nhân và cộng đồng.
Điều quan trọng nhất là bạn cần xét nghiệm tại các cơ sở y tế uy tín như Phòng khám Đa khoa Mirai Healthcare để có được kết quả chính xác và nhận được tư vấn điều trị kịp thời.
