1. Xét nghiệm ADN là gì?
Xét nghiệm ADN (Axit Deoxyribonucleic) hay xét nghiệm gen là một kỹ thuật phân tích vật chất di truyền có trong tế bào của mỗi người để xác định các thông tin liên quan đến di truyền học.
ADN chứa đựng những thông tin đặc trưng, được thừa hưởng từ cha và mẹ, và mang tính duy nhất ở mỗi cá thể (trừ trường hợp sinh đôi cùng trứng).
2. Các loại xét nghiệm ADN phổ biến
Xét nghiệm ADN có nhiều loại và được áp dụng rộng rãi trong các lĩnh vực của đời sống. Bao gồm:
2.1. Xét nghiệm ADN huyết thống
Xét nghiệm ADN huyết thống là loại xét nghiệm gen phổ biến nhất, tập trung vào việc xác định mối quan hệ sinh học giữa các cá nhân. Nguyên lý cơ bản là so sánh các đoạn ADN đặc trưng được di truyền từ cha và mẹ sang con cái.
- Xét nghiệm cha – con/mẹ – con: So sánh ADN của con với ADN của người cha/mẹ giả định. Kết quả cho biết mức độ trùng khớp ADN, từ đó xác định hoặc loại trừ mối quan hệ huyết thống trực hệ này với độ chính xác gần như tuyệt đối (trên 99.99% nếu có quan hệ cha/mẹ – con).
- Xét nghiệm anh chị em: So sánh ADN của hai người để xác định họ có chung cha hoặc chung mẹ, hoặc cả hai không. Độ chính xác thường thấp hơn xét nghiệm cha/mẹ – con và phụ thuộc vào số lượng marker ADN được phân tích.
- Xét nghiệm ông bà – cháu: So sánh ADN của cháu với ADN của ông bà (nội hoặc ngoại) để xác định mối quan hệ huyết thống gián tiếp. Độ chính xác thường thấp hơn xét nghiệm cha/mẹ – con và cần phân tích nhiều marker ADN hơn.
- Các xét nghiệm huyết thống khác: Bao gồm xét nghiệm cô dì – cháu, chú bác – cháu, anh em họ,… dựa trên nguyên tắc so sánh các đoạn ADN được chia sẻ giữa những người có quan hệ họ hàng.
Xét nghiệm ADN huyết thống là phổ biến nhất hiện nay
2.2. Xét nghiệm ADN dân tộc học/ dòng họ
Loại xét nghiệm này tập trung vào việc nghiên cứu nguồn gốc tổ tiên và mối quan hệ giữa các nhóm dân tộc hoặc các dòng họ.
Xét nghiệm huyết thống thường phân tích các marker ADN đặc trưng trên nhiễm sắc thể Y (đối với nam giới, để truy tìm dòng dõi theo cha) hoặc ADN X (được di truyền từ mẹ sang con, để truy tìm dòng dõi theo mẹ).
- Xác định dòng dõi theo cha: Phân tích các đoạn ADN trên nhiễm sắc thể Y, được truyền nguyên vẹn từ cha sang con trai. Giúp truy tìm nguồn gốc và mối quan hệ giữa những người nam giới có cùng tổ tiên theo dòng nội.
- Xác định dòng dõi theo mẹ: Phân tích ADN ty thể, được truyền từ mẹ sang tất cả các con. Giúp truy tìm nguồn gốc và mối quan hệ giữa những người có cùng tổ tiên theo dòng ngoại.
- Nghiên cứu dân tộc học: So sánh tần suất xuất hiện của các marker ADN đặc trưng ở các nhóm dân tộc khác nhau để hiểu về lịch sử di cư, mối quan hệ di truyền trong dòng họ.
2.3. Xét nghiệm ADN pháp lý
Đây là loại xét nghiệm gen được thực hiện trong các thủ tục pháp lý, ví dụ như:
- Xác định cha con trong các vụ kiện dân sự: Kết quả xét nghiệm có giá trị pháp lý để giải quyết các tranh chấp về quyền nuôi con, cấp dưỡng,…
- Xác định danh tính trong các vụ án hình sự: Phân tích ADN từ các mẫu vật thu thập tại hiện trường (tóc, máu, tinh dịch,…) để xác định danh tính của người bị hại hoặc thủ phạm.
- Giám định hài cốt liệt sĩ: Sử dụng ADN để xác định danh tính của các liệt sĩ chưa xác định được danh tính.
- Thủ tục hành chính: Trong một số trường hợp đặc biệt liên quan đến nhập cư, xin quốc tịch,… có thể cần làm xét nghiệm gen để chứng minh quan hệ.
Điểm đặc biệt của xét nghiệm ADN pháp lý là quy trình thu mẫu phải được thực hiện một cách nghiêm ngặt, có sự chứng kiến của các bên liên quan và tuân thủ các quy định của pháp luật để đảm bảo tính khách quan và giá trị pháp lý của kết quả.
Xét nghiệm gen có thể được thực hiện trong các thủ tục pháp lý
2.4. Xét nghiệm gen di truyền (tầm soát bệnh lý)
Xét nghiệm gen di truyền tập trung vào việc phân tích các gen cụ thể để phát hiện các đột biến gen có liên quan đến các bệnh di truyền hoặc làm tăng nguy cơ mắc một số bệnh.
- Tầm soát bệnh di truyền đơn gen: Phát hiện các đột biến trong một gen duy nhất gây ra các bệnh như Thalassemia, Hemophilia, xơ nang,… thường được thực hiện trước khi kết hôn hoặc trước khi sinh để đánh giá nguy cơ cho con cái.
- Tầm soát bệnh di truyền đa gen/đa yếu tố: Đánh giá nguy cơ mắc các bệnh phổ biến có sự tham gia của nhiều gen và yếu tố môi trường như ung thư vú, ung thư đại trực tràng, tim mạch, tiểu đường,… thường được thực hiện ở người trưởng thành để có kế hoạch phòng ngừa và tầm soát phù hợp.
- Xét nghiệm dược di truyền: Phân tích các gen liên quan đến chuyển hóa thuốc để dự đoán khả năng đáp ứng và nguy cơ tác dụng phụ của một số loại thuốc, giúp bác sĩ lựa chọn phác đồ điều trị cá nhân hóa hiệu quả và an toàn hơn.
- Xét nghiệm gen trước sinh: Thực hiện trên mẫu tế bào thai (nước ối, gai nhau) để phát hiện sớm các bất thường hoặc các bệnh di truyền ở thai nhi.
Mỗi loại xét nghiệm gen có mục đích, quy trình và ứng dụng khác nhau, đáp ứng các nhu cầu đa dạng trong cuộc sống và y học.
Xét nghiệm ADN giúp tầm tầm soát các bệnh lý từ sớm
3. Khi nào nên làm xét nghiệm ADN?
Kiểm tra ADN được khuyến cáo thực hiện trong nhiều tình huống khác nhau, tùy thuộc vào mục đích cụ thể. Sau đây là các trường hợp phổ biến cần làm xét nghiệm gen:
Trường hợp cần làm | Nội dung cụ thể | Lý do |
Xác định quan hệ huyết thống |
|
|
Xét nghiệm gen dòng họ |
|
|
Xét nghiệm gen pháp lý |
|
|
Xét nghiệm gen di truyền |
|
|
4. Quy trình xét nghiệm ADN
Quy trình xét nghiệm gen cần phải được thực hiện theo các bước tuần tự, nhằm đảm bảo kết quả chính xác. Bao gồm:
- Thu thập mẫu: Mẫu ADN thu thập từ: máu, tế bào niêm mạc miệng, tóc, móng tay/chân, cuống rốn, tinh dịch, nước ối,… Việc thu thập mẫu cần được thực hiện cẩn thận để tránh nhiễm khuẩn hoặc tạp chất.
- Xử lý và phân tích mẫu: ADN được tách ra từ các tế bào trong mẫu. Một đoạn ADN cụ thể (thường là các marker ADN) sẽ được nhân lên nhiều lần để phân tích. Các chuyên gia sẽ so sánh mẫu ADN của những người tham gia xét nghiệm để xác định quan hệ huyết thống hoặc xác định danh tính.
- Trả kết quả:Kết quả xét nghiệm thường được trả sau vài ngày đến một tuần, tùy thuộc vào loại xét nghiệm và trung tâm thực hiện. Kết quả có thể được gửi trực tiếp, qua bưu điện hoặc trực tuyến, đảm bảo tính bảo mật.
Xử lý và phân tích mẫu là một trong những bước quan trọng để xét nghiệm ADN
5. Chi phí xét nghiệm ADN
Chi phí xét nghiệm ADN không cố định mà tùy thuộc vào loại xét nghiệm và cơ sở y tế thực hiện. Tuy nhiên mức giá xét nghiệm gen thường là:
- Xét nghiệm 2 người: Mức giá thường dao động trong khoảng từ 1.500.000 – 10.000.000 VND/lần.
- Xét nghiệm từ 3 người trở lên: Trung bình từ 1.000.000 – 5.000.000 VND/người/lần.
6. Mirai Healthcare xét nghiệm ADN uy tín và chính xác
Phòng khám Đa khoa Mirai tự hào cung cấp dịch vụ xét nghiệm ADN uy tín và chính xác hàng đầu, thừa hưởng nền tảng công nghệ tiên tiến và quy trình kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt từ Tập đoàn Hoken Kagaku (Nhật Bản).
Với đội ngũ bác sĩ, điều dưỡng giàu kinh nghiệm và hệ thống máy móc tiên tiến, Mirai cam kết mang đến kết quả ADN nhanh chóng, bảo mật tuyệt đối và có độ tin cậy cao trong các lĩnh vực xác định huyết thống, phân tích gen di truyền và nhiều ứng dụng khác.
Lựa chọn Mirai, bạn hoàn toàn yên tâm về sự chính xác và chuyên nghiệp trong từng bước xét nghiệm ADN.
Phòng khám Đa khoa Mirai tự hào cung cấp dịch vụ xét nghiệm ADN uy tín và chính xác
Như vậy, xét nghiệm ADN là một công cụ mạnh mẽ với nhiều ứng dụng quan trọng trong đời sống, từ xác định quan hệ huyết thống, nghiên cứu nguồn gốc, hỗ trợ pháp lý đến tầm soát và chẩn đoán bệnh di truyền.
Việc hiểu rõ về quy trình, chi phí và lựa chọn địa chỉ thực hiện uy tín như Mirai Healthcare sẽ giúp bạn tiếp cận dịch vụ này một cách hiệu quả và tin cậy khi có nhu cầu.