1. Bệnh tuyến giáp ở phụ nữ là gì?
Bệnh tuyến giáp ở phụ nữ là tình trạng tuyến giáp gặp vấn đề về cấu trúc hoặc chức năng, dẫn đến sản xuất hormone (T3, T4) quá nhiều hoặc quá ít so với nhu cầu cơ thể. Tuyến giáp đóng vai trò then chốt trong việc điều chỉnh trao đổi chất và sự phát triển.
Hormone tuyến giáp ảnh hưởng đến phụ nữ trong suốt cuộc đời, từ tuổi dậy thì đến mãn kinh. Việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời các rối loạn này rất quan trọng để ngăn ngừa những tác động tiêu cực đến sức khỏe và sinh hoạt.
Vì sao phụ nữ dễ mắc bệnh tuyến giáp hơn nam giới?
Sự khác biệt về cơ thể và sinh lý khiến phụ nữ trải qua nhiều giai đoạn thay đổi nội tiết tố lớn như dậy thì, kinh nguyệt, mang thai, sau sinh và mãn kinh. Những biến động hormone này làm tăng nguy cơ mắc bệnh tuyến giáp ở phụ nữ cao hơn nam giới gấp 7 đến 8 lần.
Bệnh tuyến giáp ở nữ là tình trạng tuyến giáp gặp các vấn đề rối loạn về cấu trúc hoặc chức năng
2. Các loại bệnh tuyến giáp phụ nữ thường gặp
Dưới đây là 5 bệnh lý tuyến giáp thường gặp ở phụ nữ:
- Suy giáp: Đây là tình trạng bệnh tuyến giáp hoạt động không hiệu quả, hormone tuyến giáp không được sản xuất đủ. Triệu chứng bao gồm tăng cân, hay lạnh, mệt mỏi, da tóc khô, nhịp tim chậm, rối loạn kinh nguyệt, táo bón và có thể gây vô sinh.
- Cường giáp: Trái ngược với suy giáp, cường giáp là tình trạng tuyến giáp hoạt động quá mức, hormone được sản xuất dư thừa. Triệu chứng có thể bao gồm sụt cân, tim đập nhanh, run tay, rối loạn kinh nguyệt, khó ngủ, da nóng ẩm, tiêu chảy và tăng nguy cơ loãng xương.
Cường giáp có thể do các bệnh như: Graves, bướu giáp độc, viêm tuyến giáp, thừa iod hoặc dùng hormon tuyến giáp quá liều.
- Ung thư tuyến giáp: Tế bào ác tính phát triển trong tuyến giáp. Tỷ lệ mắc ở phụ nữ cao gấp 3 lần nam giới và có yếu tố gia đình, béo phì, tiền sử xạ trị có thể làm tăng nguy cơ.
- Bướu lành tuyến giáp: Tuyến giáp phì đại do tế bào phát triển quá mức nhưng không phải ung thư. Thường lành tính nhưng có thể cần điều trị (phẫu thuật hoặc đốt sóng cao tần) nếu gây chèn ép.
- Rối loạn tuyến giáp thai kỳ: Chức năng tuyến giáp của phụ nữ thay đổi đáng kể khi mang thai do sự thay đổi hormone, hệ miễn dịch, kích thước tuyến giáp và nhu cầu i-ốt tăng cao.
Những thay đổi này có thể dẫn đến các vấn đề như cường giáp thoáng qua, tăng nguy cơ sảy thai, suy giáp và rối loạn chức năng tuyến giáp ở thai nhi nếu không được kiểm soát tốt.
Bệnh lý tuyến giáp thường gặp ở phụ nữ là bệnh cường giáp, suy giáp,…
3. 10 Dấu hiệu bệnh tuyến giáp ở nữ giới
Sau đây là 10 dấu hiệu cảnh báo bệnh tuyến giáp ở nữ giới mà bạn không nên bỏ qua. Các triệu chứng này sẽ giúp phát hiện bệnh sớm để có phương pháp điều trị kịp thời:
3.1. Bướu cổ
Bướu cổ là tình trạng tuyến giáp phì đại hoặc xuất hiện nhân. Thiếu i-ốt là nguyên nhân phổ biến gây bướu cổ đơn thuần, do tuyến giáp phải tăng kích thước để hấp thụ tối đa lượng i-ốt ít ỏi. Các bệnh lý khác như Basedow hoặc viêm tuyến giáp cũng có thể gây bướu cổ.
3.2. Đau cơ khớp
Bệnh tuyến giáp gây rối loạn chuyển hóa và ảnh hưởng đến hệ cơ xương khớp. Suy giáp làm giảm quá trình trao đổi chất, gây tích tụ chất nhầy ở các mô, dẫn đến tê bì, đau nhức. Cường giáp làm tăng quá trình dị hóa protein, gây yếu cơ, cứng khớp và có thể ảnh hưởng đến khả năng vận động.
3.3. Tóc rụng và da khô
Hormone tuyến giáp đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của tóc và duy trì độ ẩm của da. Suy giáp làm chậm quá trình tái tạo tế bào, khiến tóc khô, dễ gãy và da khô ráp, bong tróc. Cường giáp có thể gây rụng tóc do chu kỳ phát triển tóc bị rút ngắn và da trở nên mỏng, nhạy cảm.
Nữ giới bị bệnh tuyến giáp có thể gặp triệu chứng tóc rụng, da khô
3.4. Kinh nguyệt rối loạn, khả năng thụ thai kém hơn
Hormone tuyến giáp tương tác với hệ thống nội tiết sinh sản. Suy giáp có thể gây kinh nguyệt nhiều, kéo dài hoặc không đều do ảnh hưởng đến quá trình rụng trứng. Điều này có thể gây rối loạn chức năng buồng trứng, làm giảm khả năng thụ thai.
3.5. Giảm ham muốn
Sự mất cân bằng hormone tuyến giáp ảnh hưởng đến nồng độ các hormone sinh dục, bao gồm estrogen. Estrogen suy giảm có thể dẫn đến giảm ham muốn tình dục, khô âm đạo và các vấn đề liên quan đến chức năng sinh lý ở phụ nữ mắc bệnh tuyến giáp.
3.6. Nồng độ cholesterol trong máu thay đổi
Hormone tuyến giáp tham gia vào quá trình chuyển hóa lipid. Suy giáp làm chậm quá trình này, dẫn đến tăng cholesterol toàn phần và LDL (cholesterol xấu) trong máu, dẫn đến các tình trạng tắc nghẽn mạch máu gây tăng huyết áp, đột quỵ.
3.7. Xuất hiện triệu chứng tiêu hoá
Hormone tuyến giáp có thể ảnh hưởng xấu đến nhu động ruột. Suy giáp làm chậm nhu động ruột, gây táo bón. Cường giáp làm tăng nhu động ruột, có thể dẫn đến tiêu chảy, đi ngoài nhiều lần hoặc đau bụng.
Khi bị bệnh tuyến giáp, phụ nữ có thể gặp các triệu chứng về tiêu hóa
3.8. Huyết áp thất thường
Hormone tuyến giáp tác động tiêu cực lên hệ tim mạch. Suy giáp có thể làm giảm nhịp tim và tăng sức cản mạch máu, dẫn đến tăng huyết áp. Cường giáp làm tăng nhịp tim, tăng sức co bóp của tim, có thể gây tăng huyết áp tâm thu hoặc nhịp tim nhanh dẫn đến hạ huyết áp.
3.9. Căng thẳng, mệt mỏi, lo âu
Hormone tuyến giáp ảnh hưởng đến chức năng não bộ và tâm trạng. Suy giáp gây thiếu năng lượng, mệt mỏi, buồn ngủ và có thể dẫn đến trầm cảm do giảm sản xuất serotonin. Cường giáp gây kích thích hệ thần kinh, dẫn đến lo lắng, bồn chồn, khó ngủ và mệt mỏi do cơ thể hoạt động quá mức.
Cân nặng thay đổi thất thường là một trong những dấu hiệu cảnh báo bệnh lý tuyến giáp
3.10. Cân nặng thay đổi bất thường
Hormone tuyến giáp là hormone chính điều chỉnh quá trình trao đổi chất. Suy giáp làm chậm quá trình này, khiến cơ thể đốt cháy calo ít hơn, dẫn đến tăng cân dễ dàng dù chế độ ăn không thay đổi. Cường giáp làm tăng quá trình trao đổi chất, khiến cơ thể đốt cháy nhiều calo hơn, dẫn đến sụt cân ngay cả khi ăn nhiều.
Xem thêm: Khám, xét nghiệm tuyến giáp: Chi phí và phương pháp thực hiện
4. Nguyên nhân làm tăng tỷ lệ mắc bệnh tuyến giáp ở phụ nữ
Phụ nữ có nguy cơ mắc bệnh tuyến giáp cao hơn 7 – 8 lần so với nam giới. Chênh lệch lớn này là do các nguyên nhân chính sau:
- Phụ nữ sau sinh con: Trong thai kỳ, hệ miễn dịch của người mẹ có sự thay đổi hormone đột ngột, khiến các bệnh tự miễn tiềm ẩn bùng phát, gây viêm tuyến giáp sau sinh, dẫn đến cường giáp thoáng qua hoặc suy giáp vĩnh viễn.
- Phụ nữ ở thời kỳ mãn kinh: Giai đoạn mãn kinh đánh dấu sự suy giảm estrogen, một hormone có nhiều tương tác phức tạp với hệ thống nội tiết, bao gồm cả tuyến giáp. Sự thay đổi này có thể gây mất cân bằng và làm tăng nguy cơ rối loạn chức năng tuyến giáp dẫn đến các bệnh lý tuyến giáp.
- Do yếu tố di truyền: Nhiều bệnh tuyến giáp, đặc biệt là các bệnh tự miễn như Basedow và viêm tuyến giáp Hashimoto, có xu hướng di truyền trong gia đình, làm tăng tính nhạy cảm của các thành viên trong gia đình với các bệnh lý này.
- Do tiến trình miễn dịch: Ở phụ nữ, hệ miễn dịch có xu hướng hoạt động mạnh mẽ hơn nam giới. Do đó, tỷ lệ mắc các bệnh tự miễn ở nữ giới, bao gồm cả bệnh tuyến giáp tự miễn cao hơn nam giới.
- Do môi trường: Phụ nữ có thể tiếp xúc với các chất độc hại trong sinh hoạt và công việc hàng ngày như: chì, thủy ngân, asen, nhôm,… gây tổn thương trực tiếp đến tế bào tuyến giáp hoặc làm rối loạn hệ miễn dịch. Từ đó làm tăng nguy cơ phát triển các bệnh lý tuyến giáp.
- Do stress lâu ngày: Mang thai, sinh con, chăm con, công việc khiến phụ nữ dễ bị stress hơn so với nam giới. Bị stress lâu ngày có thể làm suy yếu khả năng tự bảo vệ của cơ thể và góp phần làm tăng nguy cơ mắc bệnh ở những người có cơ địa nhạy cảm.
Stress, căng thẳng lâu ngày góp phần tăng nguy cơ mắc bệnh tuyến giáp ở phái nữ
5. Phòng ngừa và điều trị hiệu quả các bệnh về tuyến giáp ở nữ giới
Mặc dù nguyên nhân chính gây bệnh tuyến giáp ở phụ nữ chưa hoàn toàn sáng tỏ, việc áp dụng các biện pháp sau có thể giúp phòng ngừa và hỗ trợ điều trị hiệu quả các rối loạn tuyến giáp:
- Đảm bảo cung cấp đủ i-ốt: Đây là nguyên liệu thiết yếu để tuyến giáp sản xuất hormone T3 và T4. Thiếu i-ốt có thể gây ra các vấn đề như bướu cổ và suy giáp. Do đó, cần bổ sung đủ i-ốt để đảm bảo và phòng ngừa các biến chứng thai kỳ liên quan đến tuyến giáp.
- Ăn uống lành mạnh: Chế độ ăn giàu vitamin, khoáng chất và chất chống oxy hóa từ rau xanh, trái cây giúp duy trì hệ miễn dịch khỏe mạnh và hỗ trợ chức năng tuyến giáp ổn định. Hạn chế đồ chiên xào, nhiều dầu mỡ giúp kiểm soát cân nặng để tránh ảnh hưởng đến tuyến giáp.
- Hạn chế stress: Ngủ đủ giấc, đúng giờ và tránh các chất kích thích giúp hệ thần kinh ổn định, giảm căng thẳng. Stress kéo dài có thể gây rối loạn hệ thống nội tiết và suy yếu hệ miễn dịch, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tự miễn, bao gồm cả bệnh tuyến giáp.
- Tập luyện thể thao đều đặn: Vận động thường xuyên giúp tăng cường sức đề kháng của cơ thể, cải thiện tuần hoàn máu và giảm stress. Một cơ thể khỏe mạnh có khả năng chống lại các tác nhân gây bệnh tốt hơn, bao gồm cả các rối loạn tuyến giáp.
- Tránh tiếp xúc với các chất độc hại: Các kim loại nặng và hóa chất độc hại có thể gây tổn thương trực tiếp đến tế bào tuyến giáp hoặc làm rối loạn chức năng hệ miễn dịch. Hạn chế tiếp xúc với các chất này trong môi trường sống và làm việc có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tuyến giáp.
- Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Kiểm tra sức khỏe định kỳ, bao gồm cả xét nghiệm chức năng tuyến giáp khi có yếu tố nguy cơ hoặc triệu chứng nghi ngờ, giúp phát hiện sớm các bất thường. Phát hiện sớm và can thiệp kịp thời có thể ngăn ngừa bệnh tiến triển nặng và tăng hiệu quả điều trị.
- Tham khảo ý kiến bác sĩ: Khi có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào ở vùng cổ hoặc các triệu chứng nghi ngờ liên quan đến tuyến giáp, bạn nên tới ngay cơ sở y tế uy tín để làm các xét nghiệm chẩn đoán bệnh. Sau đó, thực hiện phác đồ điều trị phù hợp theo chỉ dẫn của bác sĩ.
Ăn uống lành mạnh là một trong những cách ngăn ngừa bệnh lý tuyến giáp
Như vậy, dấu hiệu bệnh tuyến giáp ở nữ giới khá đa dạng và dễ bị nhầm lẫn với một số bệnh lý khác. Do đó khi phát hiện bất thường, bạn nên chủ động thăm khám tại cơ sở y tế uy tín như Mirai Healthcare đóng vai trò then chốt trong việc phát hiện và điều trị kịp thời.
Bạn hãy lắng nghe cơ thể và không chủ quan trước những thay đổi là chìa khóa để bảo vệ sức khỏe tuyến giáp và duy trì chất lượng cuộc sống tốt đẹp.
