1. Ung thư da là gì?
Ung thư da là sự phát triển không kiểm soát của các tế bào da bất thường, thường xảy ra khi da tiếp xúc quá nhiều với tia tử ngoại (UV) từ ánh nắng mặt trời hoặc các nguồn nhân tạo như đèn tắm nắng. Các tế bào da biến đổi và phát triển thành các khối u ác tính, có thể lan sang các cơ quan khác nếu không được điều trị kịp thời.
Ung thư da thường xuất hiện ở những vùng da tiếp xúc nhiều với ánh nắng mặt trời, chẳng hạn như đầu, mặt và cổ. Khoảng 90% các trường hợp ung thư da xảy ra ở những vùng da hở này. Tỉ lệ mắc ung thư da ở Việt Nam là khoảng 2,9-4,5/100.000 dân.
Ung thư da là sự phát triển không kiểm soát của các tế bào da bất thường
2. Các loại ung thư da
Ung thư da là một nhóm bệnh lý ác tính phát triển từ các tế bào da. Dưới đây là ba loại ung thư da chính:
- Ung thư biểu mô tế bào đáy (Basal Cell Carcinoma – BCC): Là loại ung thư da phổ biến nhất, thường phát triển chậm và ít lan sang các cơ quan khác. Ung thư biểu mô tế bào đáy thường xuất hiện trên các vùng da tiếp xúc nhiều với ánh nắng như mặt và cổ.
- Ung thư biểu mô tế bào vảy (Squamous Cell Carcinoma – SCC): Loại ung thư này phổ biến ở các vùng da tiếp xúc với ánh nắng, có thể phát triển nhanh hơn BCC và có nguy cơ di căn cao hơn, đặc biệt là ở những người có hệ miễn dịch suy yếu.
- U hắc tố ác tính (Melanoma): Là loại ung thư da nguy hiểm nhất, bắt nguồn từ các tế bào sản xuất sắc tố (melanocyte). U hắc tố có khả năng lan rộng nhanh chóng nếu không được phát hiện và điều trị sớm.
U hắc tố ác tính là loại ung thư da nguy hiểm nhất
3. Nguyên nhân gây ung thư da
Ung thư da là một bệnh lý phức tạp, phát sinh từ sự phát triển bất thường của tế bào da. Dưới đây là các nguyên nhân chính và yếu tố nguy cơ liên quan đến ung thư da:
- Tiếp xúc với ánh nắng mặt trời: Đây là nguyên nhân hàng đầu gây ung thư da. Tia UV từ ánh nắng mặt trời, gây tổn thương DNA của tế bào da, theo thời gian có thể dẫn đến sự phát triển của tế bào ung thư.
- Sử dụng giường tắm nắng nhân tạo: Các nguồn ánh sáng UV nhân tạo như sử dụng giường tắm nắng nhân tạo cũng có nguy cơ gây ung thư da tương tự như tiếp xúc với ánh mặt trời.
- Da sáng màu: Những người có da sáng màu, tóc đỏ hoặc vàng và mắt xanh lam có ít melanin hơn, một sắc tố bảo vệ da khỏi tia UV. Do đó, những đối tượng này dễ bị tổn thương do tia UV hơn và có nguy cơ ung thư da cao hơn.
- Tiền sử bị cháy nắng nghiêm trọng: Những lần bị cháy nắng nghiêm trọng, đặc biệt là trong thời thơ ấu, khi làn da còn mỏng sẽ làm tăng nguy cơ phát triển ung thư da.
- Tiền sử gia đình mắc ung thư da: Nếu gia đình có người mắc u hắc tố hoặc các loại ung thư da khác, nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
- Hệ miễn dịch suy yếu: Người có hệ miễn dịch yếu, do bệnh lý hoặc sử dụng thuốc ức chế miễn dịch, có nguy cơ mắc ung thư da cao hơn.
Thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời là nguyên nhân chính gây ung thư da
4. Các dấu hiệu ung thư da
Nhận biết sớm các dấu hiệu ung thư da là rất quan trọng để điều trị kịp thời và hiệu quả. Sau đây là một số dấu hiệu của ung thư da:
- Nốt ruồi mới xuất hiện hoặc thay đổi kích thước, màu sắc: Nốt ruồi không đối xứng, bờ không đều, màu sắc không đồng nhất, kích thước lớn hơn 6mm có thể là dấu hiệu của u hắc tố.
- Vết loét không lành: Vết loét hoặc tổn thương da không lành sau một thời gian dài có thể là dấu hiệu của ung thư biểu mô tế bào đáy hoặc tế bào vảy. Vết loét có thể chảy máu, đóng vảy hoặc có bề mặt sần sùi.
- Vùng da có mảng đỏ, ngứa hoặc đau: Các mảng da đỏ, ngứa hoặc đau dai dẳng, đặc biệt là ở những vùng da tiếp xúc nhiều với ánh nắng mặt trời (mặt, cổ, tay, chân), cần được kiểm tra. Bởi vì đây có thể là dấu hiệu của bệnh ung thư da.
- Nốt sần, cục u hoặc u: Các nốt sần, cục u hoặc u trên da có bề mặt gồ ghề, màu đỏ hoặc hồng nhạt, có thể chảy máu dễ dàng, cần được kiểm tra, vì là dấu hiệu của ung thư biểu mô tế bào đáy hoặc tế bào vảy.
- Vùng da sạm màu hoặc thay đổi sắc tố: Sự thay đổi màu sắc của da mà không liên quan đến ánh nắng cũng có thể là dấu hiệu của ung thư da.
- Da dày lên hoặc có vảy: Các vùng da bị dày lên và có vảy, đặc biệt là ở những vùng da tiếp xúc nhiều với ánh nắng mặt trời, có thể là dấu hiệu của ung thư biểu mô tế bào vảy.
Các nốt sần, cục u hoặc u trên da có bề mặt gồ ghề là dấu hiệu điển hình của bệnh ung thư da
5. Cách chẩn đoán và phương pháp điều trị bệnh ung thư da
Chẩn đoán ung thư da là một quá trình quan trọng để xác định chính xác loại ung thư và mức độ lan rộng của bệnh, từ đó đưa ra phương pháp điều trị phù hợp.
5.1. Cách chẩn đoán bệnh ung thư da
Sau đây là những phương pháp để chẩn đoán ung thư da:
- Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ kiểm tra kỹ lưỡng vùng da nghi ngờ với các đặc điểm như: kích thước, hình dạng, màu sắc, sự thay đổi về kết cấu da,… Bác sĩ cũng có thể sử dụng kính lúp hoặc đèn dermoscopy để quan sát kỹ hơn các tổn thương da.
- Sinh thiết da: Bác sĩ sẽ lấy một mẫu mô nhỏ từ vùng da nghi ngờ để phân tích dưới kính hiển vi. Phương pháp này giúp xác định chính xác loại ung thư da (nếu có) và mức độ của bệnh.
- Xét nghiệm hình ảnh (nếu cần): Trong trường hợp nghi ngờ ung thư da đã lan rộng đến các cơ quan khác, bác sĩ có thể yêu cầu thực hiện các xét nghiệm hình ảnh như: chụp CT (chụp cắt lớp vi tính), chụp MRI (chụp cộng hưởng từ), chụp PET (chụp cắt lớp phát xạ positron) để giúp bác sĩ xác định giai đoạn của ung thư và lập kế hoạch điều trị phù hợp.
Thăm khám lâm sàng là bước đầu để phát hiện bệnh ung thư da
5.2. Phác đồ điều trị ung thư da
Phác đồ điều trị ung thư da phụ thuộc vào loại ung thư da, kích thước, vị trí và giai đoạn của khối u. Cụ thể như sau:
Phẫu thuật cắt bỏ khối u:
Đây là phương pháp điều trị chính cho hầu hết các loại ung thư da, đặc biệt là ung thư biểu mô tế bào đáy (BCC) và ung thư biểu mô tế bào vảy (SCC). Bác sĩ sẽ cắt bỏ khối u cùng với một vùng da lành xung quanh để đảm bảo loại bỏ hoàn toàn tế bào ung thư.
Phương pháp sử dụng phổ biến là phẫu thuật Mohs, loại bỏ từng lớp da mỏng, kiểm tra ngay dưới kính hiển vi để đảm bảo không còn tế bào ung thư. Phẫu thuật Mohs đặc biệt hiệu quả cho ung thư da trên mặt.
Xạ trị:
Xạ trị là phương pháp sử dụng tia phóng xạ để tiêu diệt tế bào ung thư. Xạ trị có thể được dùng cho các trường hợp ung thư da không thể phẫu thuật hoặc cho bệnh nhân không thể phẫu thuật vì lý do sức khỏe.
Phương pháp này có thể được sử dụng bổ trợ sau phẫu thuật để đảm bảo loại bỏ hoàn toàn các tế bào ung thư còn sót lại.
Hóa trị
Là phương pháp sử dụng thuốc hóa học để tiêu diệt tế bào ung thư. Hóa trị thường được sử dụng cho các trường hợp ung thư đã lan rộng hoặc bị u hắc tố ở giai đoạn muộn. Hóa trị có thể được dùng theo 2 cách:
- Hóa trị tại chỗ: bôi thuốc trực tiếp lên vùng da bị ung thư.
- Hóa trị toàn thân: dùng thuốc uống hoặc tiêm truyền vào tĩnh mạch.
Liệu pháp miễn dịch
Kích thích hệ miễn dịch để chống lại tế bào ung thư. Phương pháp này thường được sử dụng cho u hắc tố giai đoạn muộn.
Liệu pháp nhắm mục tiêu
Đây là phương pháp sử dụng thuốc nhắm đến các protein cụ thể trên tế bào ung thư, từ đó ngăn chặn sự phát triển và lan rộng của khối u. Liệu pháp này đặc biệt hiệu quả trong điều trị u hắc tố.
Phẫu thuật cắt bỏ khối u là một trong những biện pháp được sử dụng để điều trị ung thư da
6. Cách phòng tránh bệnh ung thư da
Phòng ngừa ung thư da là rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe làn da của bạn. Dưới đây là các biện pháp phòng ngừa ung thư da hiệu quả:
- Hạn chế tiếp xúc với ánh nắng mặt trời: Hạn chế ra ngoài trời trong khoảng thời gian từ 10 giờ sáng đến 4 giờ chiều, khi ánh nắng mặt trời mạnh nhất.
- Sử dụng kem chống nắng: Sử dụng kem chống nắng phổ rộng (chống cả tia UVA và UVB) với chỉ số SPF từ 30 trở lên. Bôi kem chống nắng đều lên tất cả các vùng da tiếp xúc với ánh nắng, kể cả tai, cổ và bàn chân. Để đảm bảo hiệu quả chống nắng tốt, bạn cần bôi lại kem chống nắng sau mỗi 2 giờ hoặc sau khi bơi hoặc đổ mồ hôi.
- Đội mũ, đeo kính râm và mặc quần áo che kín: Khi ra ngoài vào khoảng thời gian ánh nắng mặt trời mạnh, bạn cần đội mũ, đeo kính râm và che kín, giúp bảo vệ da khỏi tác hại của ánh nắng.
- Tránh sử dụng giường tắm nắng: Tia UV từ giường tắm nắng cũng có nguy cơ gây ung thư da như ánh nắng mặt trời.
- Theo dõi các thay đổi trên da: Kiểm tra da thường xuyên và đi khám ngay khi thấy xuất hiện các dấu hiệu bất thường.
- Khám định kỳ: Nếu gia đình có tiền sử mắc ung thư da, bạn cần thăm khám định kỳ với bác sĩ da liễu để phát hiện sớm bệnh ung thư da và điều trị kịp thời.
Chống nắng tránh tia UV là biện pháp hiệu quả ngăn ngừa ung thư da
Ung thư da, đặc biệt là u hắc tố, là một căn bệnh nguy hiểm, có thể gây tử vong nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Tuy nhiên, ung thư da có thể được phòng ngừa bằng các biện pháp đơn giản như hạn chế tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, thăm khám da định kỳ.
Do đó, hãy nhận biết rõ các dấu hiệu ung thư da, áp dụng các biện pháp phòng tránh và thăm khám sớm tại các cơ sở uy tín như Mirai Healthcare để sở hữu làn da khỏe mạnh, căng tràn sức sống.
