Ung thư máu ở trẻ em: Dấu hiệu, nguyên nhân và chẩn đoán

1. Ung thư máu ở trẻ em là gì

Ung thư máu ở trẻ em chủ yếu là các bệnh bạch cầu, một dạng ung thư xuất phát từ các tế bào máu trong tủy xương. Đây là loại ung thư phổ biến nhất ở trẻ em, chiếm khoảng 30% tổng số các ca ung thư ở lứa tuổi này.

Theo Viện Ung thư Quốc gia Mỹ (NCI), phần lớn các ca ung thư máu ở trẻ (70 – 80%) là bạch cầu cấp tính. Trong đó, bạch cầu cấp tính lymphoblast (ALL) chiếm tỷ lệ cao nhất, từ 75 – 80%, còn bạch cầu cấp tính myeloid (AML) chiếm khoảng 15 – 20%.

Đặc điểm ung thư máu ở trẻ em:

• Độ tuổi: Bệnh thường gặp nhất ở trẻ em từ 2 đến 5 tuổi, với đỉnh điểm số ca mắc rơi vào khoảng 3 – 4 tuổi.
• Giới tính: Các nghiên cứu chỉ ra rằng tỷ lệ mắc ALL ở trẻ em nam cao hơn một chút so với trẻ em nữ, với tỷ lệ nam/nữ xấp xỉ 1,2:1.
• Quốc gia: Ở các nước phát triển như Mỹ, Canada và các quốc gia châu Âu, tỷ lệ mắc bạch cầu cấp tính ở trẻ em dao động từ 3 – 4 ca trên 100.000 trẻ mỗi năm. Tại các quốc gia đang phát triển ở châu Á và châu Phi, tỷ lệ này có thể cao hơn, khoảng 4 – 6 ca trên 100.000 trẻ mỗi năm, có thể do ảnh hưởng của yếu tố di truyền và môi trường.

Ung thư máu ở trẻ em chiếm tỷ lệ khá cao với tiên lượng xấu

2. 9 dấu hiệu ung thư máu ở trẻ em

Mặc dù các dấu hiệu có thể khác nhau ở mỗi trẻ, nhưng dưới đây là 9 triệu chứng thường gặp của ung thư máu ở trẻ em:

• Sốt kéo dài không rõ nguyên nhân (70 – 80% trẻ gặp phải): Trẻ bị sốt dai dẳng, không thuyên giảm hoặc đáp ứng kém với các thuốc hạ sốt thông thường. Lý do vì các tế bào ung thư máu (tế bào bạch cầu ác tính) tăng sinh không kiểm soát, kích hoạt hệ thống miễn dịch, gây ra phản ứng viêm toàn thân dẫn đến sốt.
• Sụt cân nhanh trên 10% trọng lượng cơ thể (khoảng hơn 60% trẻ gặp): Các tế bào ung thư có tốc độ phát triển nhanh, tiêu thụ nhiều năng lượng của cơ thể. Đồng thời, chúng có thể ảnh hưởng đến sự trao đổi chất và gây chán ăn, dẫn đến việc sụt cân nhanh chóng ở trẻ.
• Mệt mỏi, chán ăn (gần 80% trẻ mắc phải): Trẻ cảm thấy mệt mỏi kéo dài, thiếu năng lượng và mất hứng thú với việc ăn uống, có thể dẫn đến suy dinh dưỡng. 
• Xuất huyết nhẹ, dễ dàng bầm tím (khoảng 50 – 70%): Trẻ dễ bị máu cam, chảy máu chân răng, xuất hiện các vết bầm tím không rõ nguyên nhân. Điều này là do ung thư máu dẫn đến giảm sản xuất tiểu cầu – thành phần trong quá trình đông máu, do đó, trẻ dễ bị chảy máu và bầm tím ngay cả khi có va chạm nhẹ.
• Thiếu máu, da nhợt nhạt (khoảng 70%): Tế bào ung thư chiếm chỗ trong tủy xương, làm giảm khả năng sản xuất hồng cầu, gây ra tình trạng thiếu máu. Do đó, da và niêm mạc của trẻ trở nên xanh xao, nhợt nhạt hơn bình thường. 
• Sưng hạch bạch huyết (kích thước 1 – 3cm, khoảng 40 – 50%): Khi có sự xâm nhập của tế bào ung thư máu, các tế bào này có thể tập trung và tăng sinh trong hạch bạch huyết, gây sưng to các vùng như cổ, nách, háng.
• Đau xương, đau khớp (40 – 60% trẻ bị): Trẻ bị đau nhức ở xương, đặc biệt là ở các xương lớn như xương chậu, xương đùi, xương sống, hoặc đau ở các khớp. Nguyên nhân do tế bào ung thư xâm lấn vào tủy xương và gây đau nhức.
• Dễ mắc nhiễm trùng (60 – 80% trẻ bị nhiễm trùng đường hô hấp và tiết niệu): Ung thư máu làm giảm tế bào bạch cầu bình thường có chức năng chống lại nhiễm trùng. Vì vậy, khi bị bệnh trẻ dễ mắc các bệnh như viêm phổi, viêm phế quản, viêm đường tiết niệu.
• Sự thay đổi về hành vi và hiệu suất học tập (30 – 40%): Bị bệnh khiến trẻ thiếu máu, mệt mỏi, ảnh hưởng tiêu cực tới tinh thần, khả năng tập trung và giảm hiệu suất học tập.

Chảy máu bất thường là một trong những dấu hiệu cảnh báo bệnh lý ung thư máu ở trẻ nhỏ

3. Nguyên nhân ung thư máu ở trẻ em

Ung thư máu ở trẻ có thể xảy ra do các nguyên nhân chính sau đây:

• Yếu tố di truyền: Một số hội chứng di truyền như Down, Li-Fraumeni, Fanconi làm rối loạn quá trình phát triển tế bào máu, tăng sinh bất thường và dễ dẫn đến ung thư. Trẻ có hội chứng Down có nguy cơ cao mắc ALL do bất thường nhiễm sắc thể ảnh hưởng đến tủy xương.
• Tác động môi trường: Tiếp xúc phóng xạ hoặc hóa chất công nghiệp gây tổn thương DNA tế bào máu, làm tăng nguy cơ đột biến và phát triển thành tế bào ung thư. Trẻ tiếp xúc thuốc trừ sâu hoặc chất gây ung thư có thể tăng nguy cơ do các chất này gây độc hại cho tủy xương và hệ thống tạo máu.
• Nhiễm virus: Một số virus như Epstein-Barr có thể gây ra những thay đổi trong tế bào lympho, dẫn đến tăng sinh không kiểm soát và phát triển thành lymphoma, một dạng ung thư máu. Mối liên hệ này ít gặp hơn ở trẻ em so với thanh thiếu niên và người trẻ tuổi.

4. Các loại ung thư máu ở trẻ

Ung thư máu ở trẻ thường có các loại phổ biến gồm:

5. Phác đồ điều trị ung thư máu ở trẻ em

Điều trị ung thư máu ở trẻ cần kết hợp nhiều phương pháp và tùy vào tình trạng bệnh để có phác đồ phù hợp. Bao gồm:

Trẻ bị ung thư máu cần điều trị hóa trị, xạ trị hoặc cấy ghép tủy xương 

Trên đây là những chia sẻ của Mirai Healthcare về bệnh lý ung thư máu ở trẻ em, hy vọng đã cung cấp cho bạn nhiều thông tin hữu ích. Đây là một bệnh lý nguy hiểm ở trẻ và cần được thăm khám, điều trị sớm khi có dấu hiệu nghi ngờ. Hãy liên hệ với Mirai Healthcare để được tư vấn cụ thể và đặt lịch thăm khám nhanh chóng.