Tổng quan về xét nghiệm CEA
Xét nghiệm kháng nguyên phôi thai (Carcinoembryonic Antigen – CEA) là xét nghiệm máu dùng để đo nồng độ CEA, một loại glycoprotein có trong cơ thể. CEA được phân loại là một dấu ấn ung thư vì sự hiện diện của nó với nồng độ cao thường liên quan đến các bệnh lý ác tính.
Đối với các bác sĩ lâm sàng, xét nghiệm này cung cấp một chỉ số quan trọng về hoạt động của ung thư, đặc biệt là ung thư đại trực tràng, nhưng cũng liên quan đến các bệnh lý ác tính khác và một số bệnh lý lành tính.
CEA được phát hiện lần đầu tiên vào năm 1965 trong mô bào thai người và tế bào ung thư đại trực tràng. Trong quá trình phát triển của thai nhi, CEA giúp điều hòa quá trình tăng trưởng của tế bào.
Sau khi sinh, nồng độ CEA giảm đáng kể, chỉ còn lại một lượng rất nhỏ trong cơ thể. Đây là lý do tại sao nồng độ CEA tăng cao ở người trưởng thành là bất thường và có thể đóng vai trò là một dấu hiệu cảnh báo cho các nguy cơ bệnh lý ác tính.
Xét nghiệm CEA giúp đánh giá một số bệnh lý ác tính
Ở người khỏe mạnh không hút thuốc, nồng độ CEA thường dưới 3 ng/mL. Đối với người hút thuốc, nồng độ CEA lên đến 5 ng/mL vẫn có thể được coi là bình thường do tình trạng kích ứng và viêm mãn tính đường hô hấp do hút thuốc gây ra.
Bất kỳ sự gia tăng nào trên các giới hạn này đều cần được đánh giá thêm, tuy nhiên chúng cần phải được đánh giá trong từng hoàn cảnh lâm sàng cụ thể của từng người bệnh vì CEA cũng có thể tăng cao trong các bệnh lý lành tính.
Xét nghiệm CEA đơn giản, ít xâm lấn. Quy trình bao gồm việc lấy mẫu máu từ tĩnh mạch, thường ở cánh tay; sau đó, máu được phân tích bằng xét nghiệm miễn dịch để phát hiện và định lượng nồng độ CEA.
Xét nghiệm này không được dùng như một công cụ sàng lọc ung thư cho cộng đồng, thay vào đó, nó được dùng để theo dõi các loại ung thư đã biết, định hướng quá trình điều trị và kiểm tra khả năng tái phát của các khối u.
Trong ung thư đại tràng, xét nghiệm CEA cực kỳ có giá trị vì nó cung cấp một thước đo đáng tin cậy cho tiến triển của bệnh với chi phí rẻ quà quy trình đơn giản.
Ý nghĩa của xét nghiệm CEA trong chẩn đoán ung thư đại tràng
Vai trò hỗ trợ chẩn đoán
Mặc dù nội soi đại tràng và sinh thiết vẫn là tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán ung thư đại trực tràng, xét nghiệm CEA cung cấp thông tin hỗ trợ giúp bác sĩ có một cái nhìn toàn cảnh hơn về tình trạng bệnh nhân.
Ví dụ, ở một bệnh nhân ung thư đại tràng được xác nhận bằng sinh thiết, nồng độ CEA ban đầu cao có thể báo hiệu khối u lớn hơn hoặc khả năng di căn, giúp bác sĩ hiểu rõ hơn về tiên lượng và lập kế hoạch điều trị.
Chỉ số CEA giúp chẩn đoán ung thư trực tràng
Vai trò trong đánh giá ban đầu
Khi ung thư đại tràng được phát hiện lần đầu, việc đo CEA giúp thiết lập giá trị ban đầu. Giá trị này cực kỳ hữu ích vì nó cho phép các bác sĩ lâm sàng so sánh các kết quả trong tương lai và theo dõi liệu việc điều trị có làm giảm hoạt động của khối u hay không.
Bệnh nhân có nồng độ CEA trước điều trị cao hơn thường có nguy cơ tái phát cao hơn, vì vậy kết quả ban đầu cũng có thể mang lại giá trị tiên lượng.
Theo dõi hiệu quả điều trị
CEA đặc biệt hữu ích trong việc đánh giá liệu phẫu thuật, hóa trị hoặc xạ trị có thành công hay không. Sau khi phẫu thuật cắt bỏ khối u, nồng độ CEA sẽ trở lại bình thường trong vòng vài tuần.
Nếu vẫn ở mức cao, điều đó có thể có nghĩa là một số tế bào ung thư chưa được loại bỏ hoàn toàn hoặc có di căn. Tương tự, trong quá trình hóa trị, xu hướng giảm nồng độ CEA thường cho thấy hiệu quả điều trị, trong khi mức CEA ổn định hoặc tăng có thể cho thấy tình trạng kháng thuốc.
Phát hiện sớm tái phát
Một trong những ứng dụng quan trọng nhất của xét nghiệm CEA là phát hiện tái phát sau khi điều trị thành công. Trong nhiều trường hợp, nồng độ CEA tăng cao là dấu hiệu sớm nhất của ung thư tái phát, đôi khi vài tháng trước khi các triệu chứng xuất hiện hoặc các chẩn đoán hình ảnh phát hiện khối u.
Cảnh báo sớm này cho phép các bác sĩ ung thư can thiệp nhanh chóng bằng các phương pháp điều trị mới.
CEA giúp phát hiện sớm ung thư trực tràng
Hạn chế về độ đặc hiệu của CEA
Mặc dù CEA hữu ích nhất trong ung thư đại trực tràng, nhưng nó không đặc hiệu. Nồng độ CEA cũng có thể tăng trong ung thư tuyến tụy, dạ dày, phổi hoặc vú, các bệnh lý lành tính như bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), xơ gan, viêm tụy và bệnh viêm ruột cũng có thể làm tăng CEA.
Đây là lý do tại sao CEA luôn được phân tích cùng với các xét nghiệm chẩn đoán khác, chứ không bao giờ được phân tích đơn lẻ.
Xem thêm: Các xét nghiệm tầm soát ung thư đại tràng sớm phát hiện bệnh
Xét nghiệm CEA khi nào?
Khi chẩn đoán
Ung thư đại tràng được xác nhận thông qua sinh thiết, bác sĩ thường yêu cầu xét nghiệm CEA để ghi lại nồng độ ban đầu, đây là một bước quan trọng trong quá trình đánh giá bệnh nhân, vì nó là một giá trị tham chiếu để theo dõi những thay đổi trong thời gian tiếp theo.
Trong quá trình điều trị tích cực
CEA được đo trước phẫu thuật và sau đó lặp lại sau khi điều trị. Ở những bệnh nhân đang hóa trị, xét nghiệm CEA định kỳ giúp các bác sĩ ung thư đánh giá hiệu quả của thuốc. Mức CEA giảm liên tục cho thấy khối u đang giảm, trong khi mức CEA tăng hoặc kéo dài cho thấy tình trạng kháng thuốc hoặc tiến triển.
Xét nghiệm CEA theo dõi sau điều trị
Đây là một công việc thiết yếu của theo dõi sau phẫu thuật điều trị, hầu hết các hướng dẫn đều khuyến cáo nên xét nghiệm CEA mỗi 3 – 6 tháng trong ít nhất năm năm. Tần suất này giúp phát hiện sớm tái phát, đặc biệt là khi nồng độ CEA tăng trở lại thường xuất hiện trước các dấu hiệu lâm sàng hoặc chẩn đoán hình ảnh.
Khi xuất hiện các triệu chứng mới
Nếu bệnh nhân đã từng được điều trị ung thư đại tràng gặp các triệu chứng không rõ nguyên nhân như đau bụng, chảy máu trực tràng, thiếu máu không rõ nguyên nhân hoặc sụt cân, việc xét nghiệm lại CEA có thể cung cấp những giá trị quan trọng cho bác sĩ.
Sự gia tăng đột ngột của CEA có thể hướng dẫn bác sĩ thực hiện các xét nghiệm chuyên sâu hơn như chụp CT hoặc nội soi đại tràng.
Khi bị đau bụng sau điều trị cần xét nghiệm CEA
Ở nhóm đối tượng có nguy cơ cao
Xét nghiệm CEA không được khuyến cáo để sàng lọc cộng đồng, nhưng có thể được sử dụng có chọn lọc hơn ở những người có yếu tố nguy cơ cao. Ví dụ, những người mắc hội chứng Lynch, bệnh viêm ruột hoặc đa polyp tuyến có thể nên được xét nghiệm CEA định kỳ.
CEA không phải là xét nghiệm sàng lọc độc lập
Mặc dù hữu ích nhưng CEA không đủ nhạy cũng như đặc hiệu để thay thế nội soi đại tràng hoặc các phương pháp chẩn đoán hình ảnh khác trong sàng lọc những người có nguy cơ trung bình. Quá nhiều kết quả dương tính giả và âm tính giả xảy ra, có thể dẫn đến lo lắng không cần thiết hoặc chẩn đoán sai nếu chỉ sử dụng đơn lẻ.
Chỉ số CEA bao nhiều là nguy hiểm?
- Ø Phạm vi bình thường: < 3 ng/mL (người không hút thuốc) và < 5 ng/mL (người hút thuốc).
- Ø Tăng nhẹ (5 – 10 ng/mL): Có thể do các tình trạng lành tính như hút thuốc, bệnh gan, nhiễm trùng hoặc bệnh viêm ruột.
- Ø Tăng trung bình (> 10 ng/mL): Tăng nghi ngờ bệnh lý ác tính.
- Ø Cao (> 20 ng/mL): Thường liên quan đến ung thư tiến triển hoặc di căn.
- Ø Rất cao (> 100 ng/mL): Thường chỉ ra bệnh di căn lan rộng.
Lưu ý: Xu hướng là chìa khóa: Mức tăng hoặc liên tục tăng cao đáng lo ngại hơn là chỉ một lần đọc bất thường.
Cần làm gì khi phát hiện chỉ số CEA bất thường?
- Không cần quá lo lắng: Các giá trị bất thường đơn lẻ có thể là do lỗi của phòng xét nghiệm hoặc do các tình trạng lành tính.
- Làm lại xét nghiệm: Bác sĩ thường kiểm tra lại CEA để xác nhận mức độ bất thường vẫn tồn tại.
- Liên hệ ngay với bác sĩ: Tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa ung thư hoặc bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa để được giải thích, tư vấn chi tiết và chính xác.
- Đánh giá thêm: Có thể bao gồm nội soi đại tràng, CT, MRI, chụp PET hoặc sinh thiết nếu cần.
- Điều chỉnh phương pháp điều trị: Đối với bệnh nhân ung thư, CEA tăng sau khi điều trị có thể báo hiệu bệnh tái phát và cần can thiệp sớm hơn.
- Thực hiện lối sống lành mạnh: Bỏ thuốc lá, giảm rượu, ăn nhiều chất xơ, duy trì cân nặng khỏe mạnh và luôn năng động về thể chất.
- Kiểm tra lại thường xuyên: Ghi lại kết quả trong các lần kiểm tra định kì để bác sĩ nắm được xu hướng thay đổi nồng độ CEA, từ đó có cái nhìn cụ thể hơn về tình trạng của bạn.
Khi chỉ số CEA bất thường cần xin thêm tư vấn của bác sĩ
Xét nghiệm CEA tin cậy, chuyên nghiệp tại Mirai Healthcare
Với uy tín và kinh nghiệm lâu năm trong ngành y tế, Phòng khám Đa khoa Mirai Healthcare tự hào là địa chỉ xét nghiệm CEA tin cậy và chuyên nghiệp, đáp ứng tiêu chuẩn chất lượng cao của Nhật Bản.
Mirai Healthcare được trang bị hệ thống thiết bị y tế hiện đại, nhập khẩu trực tiếp từ các nhà sản xuất hàng đầu Nhật Bản. Điển hình là máy xét nghiệm miễn dịch tự động ATELLICA, có khả năng phân tích với tốc độ cao, giúp đo lường chính xác chỉ số CEA (Carcinoembryonic Antigen).
Mirai Healthcare – địa chỉ tin cậy để xét nghiệm CEA
Nhờ công nghệ tiên tiến này, kết quả xét nghiệm không chỉ có độ tin cậy cao mà còn được trả về nhanh chóng, hỗ trợ các bác sĩ trong việc chẩn đoán, theo dõi và đưa ra phác đồ điều trị kịp thời.
Quy trình xét nghiệm tại Mirai Healthcare được thực hiện bài bản, chuyên nghiệp với dịch vụ lấy mẫu tận nơi miễn phí, mang lại sự tiện lợi tối đa cho khách hàng.
Đội ngũ y bác sĩ và kỹ thuật viên giàu kinh nghiệm, tận tâm, đảm bảo mọi thao tác đều được thực hiện chính xác, an toàn, giúp bạn hoàn toàn yên tâm về chất lượng dịch vụ và kết quả nhận được. Mirai Healthcare cam kết đồng hành cùng bạn trên hành trình chăm sóc sức khỏe một cách chủ động và hiệu quả.
Nếu bạn cần giải đáp thêm về xét nghiệm CEA trong chẩn đoán ung thư đại tràng, vui lòng inbox với Mirai Healthcare qua website https://miraihealthcare.vn/ hoặc Hotline 1900 9186 để được tư vấn chi tiết.
