Xét nghiệm DCP là gì?
Des – gamma – Carboxy Prothrombin – DCP (hay còn gọi là PIVKA-II) là một chất sinh ra do sự thiếu hụt vitamin K-II. Cơ chế gia tăng nồng độ DCP huyết thanh do cơ thể không đáp ứng đủ lượng vitamin K cần thiết hoặc đang phải dùng các thuốc chống đông kháng vitamin K như warfarin…
Trong bệnh lý Ung thư biểu mô tế bào gan, một số gen bất thường trong tế bào ung thư được đánh thức gây ra rối loạn chuyển hoá các chất dẫn đến tăng nồng độ DCP trong huyết thanh mặc dù cơ thể không bị thiếu vitamin K.
Các nghiên cứu đầu tiên về sự gia tăng chất DCP trong huyết thanh ở những bệnh nhân Ung thư biểu mô tế bào gan đã xuất hiện từ năm 1984, từ đó DCP được quan tâm nhiều hơn và bắt đầu được sử dụng như một chất chỉ điểm sinh học trong sàng lọc và chẩn đoán Ung thư biểu mổ tế bào gan.
Xét nghiệm DCP giúp phát hiện ung thư gan
Marker DCP được biết đến có nhiều hoạt động sinh học liên quan đến sự phát triển của Ung thư biểu mô tế bào gan, thúc đẩy sự phát triển và di căn của Ung thư biểu mô tế bào gan.
Dấu ấn ung thư DCP trong huyết thanh có thể được định lượng bằng phương pháp Elisa.
DCP là chất có độ nhạy và độ đặc hiệu cao trong sàng lọc và chẩn đoán Ung thư biểu mô tế bào gan, vì vậy luôn là lựa chọn xét nghiệm đầu tay của các bác sĩ
Ý nghĩa của xét nghiệm DCP với bệnh ung thư gan.
Trong chẩn đoán sớm Ung thư biểu mô tế bào gan, marker DCP có độ nhạy khoảng 71%, độ đặc hiệu 70%. Nồng độ marker DCP huyết thanh ở người khoẻ mạnh < 40 mAU/ml (hay < 7 ng/ml). Trong lâm sàng, bác sĩ thường sử dụng chỉ số DCP huyết thanh để:
Sàng lọc, phát hiện và chẩn đoán sớm ung thư biểu mô tế bào gan:
- DCP huyết thanh là một chỉ số ưu tiên sử dụng trong phát hiện sớm khi bệnh còn ở những giai đoạn đầu tiên. Giai đoạn đầu bệnh thường không có biểu hiện triệu chứng hoặc các triệu chứng không đặc hiệu
- DCP kết hợp với một số chất chỉ điểm khối u khác như AFP-L3 và AFP giúp tăng độ nhạy trong chẩn đoán một cách đáng kể, có thể phát hiện bệnh khi kích thước khối u < 2 cm.
Tiên lượng bệnh, khi DCP tăng cao (> 300 mAU/ml) thường nghĩ đến:
- Khối u đã xâm lấn ra xung quanh
- Di căn sang các hạch trong ổ bụng, các vị trí khác trong cơ thể
- Kích thước khối u lớn
- Tiên lượng thời gian sống thêm ngắn
Theo dõi trong quá trình điều trị và tái phát:
- Nồng độ DCP giảm sau khi can thiệp cắt gan, nút mạch gan… cho thấy bệnh nhân đáp ứng tốt với phương pháp điều trị
- Nếu DCP tăng cao trở lại có thể nghĩ đến tái phát ung thư
Chỉ số DCP tăng cao cảnh báo ung thư gan
Lưu ý:
- Không nhất thiết phải nhịn ăn trước khi làm xét nghiệm
- Ngưng sử dụng một số thuốc kháng vitamin K như warfarin, acenocoumarol để tránh làm sai lệch kết quả xét nghiệm.
- Ở phụ nữ có thai, nồng độ DCP có thể tăng sinh lý.
Khi nào thì được chỉ định xét nghiệm DCP?
Trong lâm sàng, xét nghiệm DCP huyết thanh thường được sử dụng trong các trường hợp sau:
Sàng lọc ở nhóm nguy cơ cao:
Xét nghiệm DCP thường được chỉ định cho những bệnh nhân có nguy cơ cao mắc HCC. Những đối tượng này bao gồm những người bị viêm gan B hoặc C mạn tính, xơ gan do bất kỳ nguyên nhân nào, viêm gan nhiễm mỡ không do rượu (NASH) và nghiện rượu lâu năm.
Ở những nhóm này, việc theo dõi thường xuyên bằng chẩn đoán hình ảnh (thường là siêu âm) kết hợp với các dấu ấn sinh học như AFP và DCP có thể giúp phát hiện ung thư gan ở giai đoạn sớm hơn, dễ điều trị hơn.
Người từng bị viêm gan A, B cần xét nghiệm DCP
Chẩn đoán nghi ngờ ung thư gan
Khi các xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh (siêu âm, CT hoặc MRI) phát hiện tổn thương gan đáng ngờ, xét nghiệm DCP thường được chỉ định để phân biệt u lành tính với u ác tính.
Nồng độ DCP tăng cao đáng kể hỗ trợ chẩn đoán HCC và cung cấp bằng chứng bổ sung bên cạnh các kết quả chẩn đoán hình ảnh. Đặc biệt, DCP hữu ích khi nồng độ AFP bình thường, vì có tới 40% bệnh nhân HCC không có AFP tăng cao.
Theo dõi tiến triển bệnh và đáp ứng điều trị
Xét nghiệm DCP cũng được chỉ định trong quá trình điều trị và theo dõi bệnh nhân ung thư biểu mô tế bào gan (HCC) đã được xác nhận. Sau phẫu thuật, đốt sóng cao tần hoặc nút mạch hóa chất qua động mạch (TACE), nồng độ DCP dự kiến sẽ giảm, nồng độ DCP cao hoặc tăng liên tục có thể gợi ý khối u còn sót lại hoặc tái phát.
Tương tự, trong quá trình điều trị toàn thân như liệu điều trị đích hoặc liệu pháp miễn dịch, việc giảm nồng độ DCP có thể cho thấy đáp ứng điều trị hiệu quả.
Xét nghiệm DCP nhằm theo dõi điều trị ung thư gan (HCC)
Giá trị tiên lượng
Một chỉ định quan trọng khác là việc sử dụng xét nghiệm DCP như một dấu hiệu tiên lượng. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng những bệnh nhân có nồng độ DCP trước điều trị rất cao có xu hướng có mức độ ác tính hơn, xâm lấn mạch máu hoặc tỷ lệ sống sót chung thấp hơn.
Do đó, DCP giúp định hướng cho bác sĩ điều chỉnh việc theo dõi hoặc điều trị chuyên sâu hơn cho những bệnh nhân có nguy cơ cao.
Chẩn đoán phân biệt các tổn thương gan trong các trường hợp
- AFP tăng nhẹ không rõ căn nguyên
- Có khối u chưa rõ bản chất khi chụp MRI, CT, siêu âm
Xét nghiệm DCP ở đâu chính xác và nhanh nhất?
Hiện nay có rất nhiều cơ sở trên cả nước đều có danh mục xét nghiệm DCP huyết thanh giúp người bệnh có thể dễ dàng tiếp cận với dịch vụ này.
Trong đó, phòng khám Mirai – một địa chỉ uy tín, chất lượng với đội ngũ bác sĩ, kĩ thuật viên được đào tạo bài bản, có chuyên môn nghiệp vụ cao, nhiều kinh nghiệm trong công tác khám chữa bệnh, luôn là lựa chọn hàng đầu để người bệnh an tâm sử dụng dịch vụ.
Phòng khám Mirai luôn cam kết giúp người bệnh khám chữa bệnh một cách nhanh chóng, thuận tiện và chính xác nhất.
Mirai xét nghiệm DCP nhanh, chuẩn
Kết luận:
Xét nghiệm nồng độ DCP huyết thanh là một trong những xét nghiệm đem lại rất nhiều giá trị cho người bệnh, đặc biệt trong trường hợp sàng lọc phát hiện sớm Ung thư biểu mô tế bào gan ở những đối tượng nguy cơ cao.
Với những người có yếu tố nguy cơ mắc Ung thư gan nên xét nghiệm sàng lọc định kỳ để có thể phát hiện bệnh từ giai đoạn sớm.
TLTK:
- Bộ Y tế Việt Nam – Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị UTBMTBG (QĐ 3129/QĐ-BYT, 2020).
