Tuyến giáp là tuyến nội tiết quan trọng, điều hòa nhiều chức năng trong cơ thể. Với 4 xét nghiệm hormone tuyến giáp sau đây sẽ giúp bác sĩ đánh giá chức năng hoạt động của tuyến nội tiết này và có các chỉ định phù hợp, ngăn ngừa các bệnh lý nguy hiểm.
1. Hormone tuyến giáp là gì?
Hormone tuyến giáp là những hoạt chất quan trọng được sản xuất và tiết ra bởi tuyến giáp – một tuyến nội tiết hình cánh bướm nằm ở phía trước cổ. Chúng đóng vai trò trung tâm trong việc điều hòa sự trao đổi chất (hay còn gọi là chuyển hóa) của cơ thể.
Hai loại hormone chính được tuyến giáp sản xuất là:
- Thyroxine (T4): Đây là hormone được tuyến giáp sản xuất nhiều nhất. T4 được coi là dạng dự trữ và ít hoạt động sinh học hơn T3.
- Triiodothyronine (T3): Mặc dù được sản xuất với lượng ít hơn, T3 lại là hormone có hoạt tính sinh học mạnh nhất và tác động trực tiếp đến hầu hết các tế bào và cơ quan trong cơ thể.
T3 và T4 là hai hormone chính được tuyến giáp sản xuất
Vai trò của hormone tuyến giáp đối với cơ thể là vô cùng đa dạng và quan trọng. Cụ thể:
- Điều hòa trao đổi chất: Kiểm soát tốc độ cơ thể bạn đốt cháy calo để tạo năng lượng, ảnh hưởng đến cân nặng, nhiệt độ cơ thể và mức năng lượng tổng thể.
- Phát triển và tăng trưởng: Đặc biệt quan trọng cho sự phát triển bình thường của não bộ và cơ thể ở trẻ em và thanh thiếu niên.
- Chức năng tim mạch: Ảnh hưởng đến nhịp tim, sức co bóp của tim và lưu lượng máu.
- Hệ thần kinh: Tác động đến chức năng nhận thức, tâm trạng và giấc ngủ.
- Hệ tiêu hóa: Điều chỉnh tốc độ di chuyển của thức ăn qua đường tiêu hóa.
- Chức năng sinh sản: Góp phần duy trì chu kỳ kinh nguyệt đều đặn ở nữ giới và ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.
Nếu tuyến giáp sản xuất quá nhiều (cường giáp) hoặc quá ít (suy giáp) hormone, có thể dẫn đến một loạt các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, ảnh hưởng đến gần như mọi hệ thống trong cơ thể.
2. Cần xét nghiệm Hormone tuyến giáp khi nào?
Xét nghiệm hormone giáp là một phần quan trọng trong việc chẩn đoán và theo dõi các rối loạn chức năng tuyến giáp. Bác sĩ thường chỉ định các xét nghiệm này trong nhiều trường hợp khác nhau, bao gồm:
Xuất hiện dấu hiệu nghi ngờ tuyến giáp bị rối loạn
- Triệu chứng cường giáp (tuyến giáp hoạt động quá mức): Sụt cân không rõ nguyên nhân dù ăn nhiều, tim đập nhanh hoặc đánh trống ngực, run tay, lo lắng, bồn chồn, khó ngủ, … .
- Triệu chứng suy giáp (tuyến giáp hoạt động kém): Tăng cân không rõ nguyên nhân, mệt mỏi, uể oải, da khô, tóc rụng, táo bón, sợ lạnh, giọng nói khàn, trầm cảm, kinh nguyệt không đều ở nữ giới, giảm ham muốn.
Khi phát hiện bướu cổ hoặc nhân giáp
Nếu bạn tự sờ thấy hoặc bác sĩ phát hiện có khối u, cục (nhân giáp) hoặc tuyến giáp to lên (bướu cổ) khi thăm khám hoặc khi siêu âm tuyến giáp phát hiện các nhân giáp hoặc bất thường cấu trúc cần làm xét nghiệm hormone tuyến giáp.
Làm xét nghiệm hormone tuyến giáp khi phát hiện nhân giáp bất thường
Theo dõi bệnh lý tuyến giáp
- Bệnh nhân đang điều trị suy giáp hoặc cường giáp cần xét nghiệm định kỳ để điều chỉnh liều thuốc và đánh giá hiệu quả điều trị.
- Sau phẫu thuật tuyến giáp (ví dụ: cắt bỏ một phần hoặc toàn bộ tuyến giáp do ung thư hoặc bướu lành).
- Bệnh nhân sau điều trị i-ốt phóng xạ giúp đánh giá hiệu quả sau điều trị.
Sàng lọc ở nhóm đối tượng nguy cơ cao
- Tiền sử gia đình: Có người thân (đặc biệt là cha mẹ, anh chị em ruột) mắc bệnh tuyến giáp tự miễn (Basedow, Hashimoto) hoặc ung thư tuyến giáp.
- Phụ nữ mang thai hoặc dự định mang thai: Rối loạn tuyến giáp có thể ảnh hưởng đến thai kỳ và sự phát triển của thai nhi.
- Trẻ sơ sinh: Sàng lọc suy giáp bẩm sinh để phòng ngừa các biến chứng nghiêm trọng về phát triển thể chất và trí tuệ.
- Người mắc các bệnh: Gồm tiểu đường type 1, viêm khớp dạng thấp, lupus ban đỏ hệ thống, vì có nguy cơ cao hơn mắc bệnh tuyến giáp tự miễn.
- Người đang dùng một số loại thuốc: Có thể ảnh hưởng đến chức năng tuyến giáp (hay thuốc thay thế hormone tuyến giáp).
Phụ nữ mang thai cũng cần xét nghiệm hormone tuyến giáp
Khi có các vấn đề sức khỏe không rõ nguyên nhân:
- Đột nhiên rối loạn kinh nguyệt không có nguyên nhân rõ ràng.
- Sức khỏe sinh sản gặp khó khăn như khó thụ thai, sảy thai.
- Cholesterol cao không đáp ứng với điều trị.
- Thường xuyên bị lo âu không có nguyên nhân rõ ràng.
3. 3 loại xét nghiệm Hormone phổ biến
Để đánh giá chức năng tuyến giáp và chẩn đoán các bệnh lý liên quan, bác sĩ thường chỉ định các xét nghiệm máu đo nồng độ hormone. Vậy xét nghiệm hormon tuyến giáp như thế nào? Bác sĩ sẽ thực hiện lấy máu để thực hiện xét nghiệm các chỉ số phổ biến sau đây:
3.1. Xét nghiệm TSH
TSH là hormone do tuyến yên (nằm ở não) sản xuất, có nhiệm vụ kích thích tuyến giáp sản xuất hormone T3 và T4. Xét nghiệm TSH là cách tốt nhất để kiểm tra chức năng tuyến giáp ban đầu và được coi là một “hệ thống cảnh báo sớm” về các rối loạn tuyến giáp.
- TSH bình thường: Dao động từ 0,4 – 4,0 mU/L
- TSH cao: Cho thấy tuyến giáp của bạn không sản xuất đủ hormone (suy giáp nguyên phát). Khi hormone tuyến giáp trong máu thấp, tuyến yên sẽ tăng sản xuất TSH để “thúc đẩy” tuyến giáp hoạt động nhiều hơn.
- TSH thấp: Thường chỉ ra rằng tuyến giáp đang sản xuất quá nhiều hormone (cường giáp). Khi hormone tuyến giáp trong máu cao, tuyến yên sẽ giảm hoặc ngừng sản xuất TSH. Đôi khi, TSH thấp cũng có thể là dấu hiệu của suy giáp thứ phát do vấn đề ở tuyến yên.
3.2. Xét nghiệm FT4
T4 (Thyroxine) là dạng chính của hormone tuyến giáp được sản xuất. Xét nghiệm FT4 (T4 tự do) đo lượng T4 không liên kết với protein trong máu, phản ánh chính xác hơn lượng hormone T4 sẵn sàng đi vào và ảnh hưởng đến các mô cơ thể.
- FT 4 bình thường: Dao động từ 10 – 26 pmol/L.
- TSH cao và FT4 thấp: Đây là dấu hiệu của suy giáp nguyên phát, tức là vấn đề nằm ở bản thân tuyến giáp.
- TSH thấp và FT4 thấp: Gợi ý suy giáp thứ phát, cho thấy vấn đề có thể liên quan đến tuyến yên (không sản xuất đủ TSH để kích thích tuyến giáp).
- TSH thấp và FT4 tăng cao: Chỉ ra tình trạng cường giáp, tuyến giáp đang hoạt động quá mức.
Xét nghiệm FT3, FT4, TSH là 3 loại phổ biến để đánh giá bệnh lý tuyến giáp
3.3. Xét nghiệm FT3
T3 (Triiodothyronine) là hormone tuyến giáp có hoạt tính sinh học mạnh nhất. Xét nghiệm FT3 thường rất hữu ích trong việc chẩn đoán cường giáp hoặc xác định mức độ nghiêm trọng của bệnh lý tuyến giáp.
- FT 4 bình thường: Dao động từ 3,5 – 7,8 pmol/L.
- TSH thấp và chỉ FT3 tăng (FT4 bình thường): Đây là trường hợp hiếm gặp của cường giáp chỉ biểu hiện qua tăng T3.
- Ít hữu ích trong chẩn đoán suy giáp sớm: FT3 hiếm khi được dùng để chẩn đoán sớm suy giáp vì đây là chỉ số cuối cùng trở nên bất thường. Một người có thể bị suy giáp nghiêm trọng (TSH cao, FT4 thấp) nhưng vẫn có T3 ở mức bình thường.
Việc thực hiện các xét nghiệm hormon tuyến giáp như TSH, FT4 và FT3 giúp bác sĩ có cái nhìn toàn diện và chính xác nhất về chức năng tuyến giáp, từ đó đưa ra chẩn đoán và phác đồ điều trị phù hợp.
4. Xét nghiệm kháng thể TRAb, anti TPO, anti Tg
Ngoài các hormone TSH, FT4, và FT3, các xét nghiệm kháng thể tuyến giáp cũng đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc chẩn đoán và phân biệt các bệnh lý tuyến giáp, đặc biệt là các bệnh tự miễn. Ba loại kháng thể chính thường được xét nghiệm là TRAb, Anti-TPO và Anti-Tg.
- Kháng thể TRAb: là nhóm kháng thể kháng thụ thể TSH, tác động trực tiếp lên thụ thể TSH trên bề mặt tế bào tuyến giáp, khiến tuyến giáp sản xuất quá nhiều hormone. Mục đích chính là chẩn đoán bệnh Basedow.
- Anti-TPO là kháng thể kháng lại enzyme Thyroperoxidase (TPO), một loại protein quan trọng trong quá trình tổng hợp hormone tuyến giáp T3 và T4. Khi hệ miễn dịch sản xuất Anti-TPO, điều này cho thấy có sự tấn công tự miễn vào các tế bào tuyến giáp.
- Anti-Tg là kháng thể được cơ thể sản xuất để chống lại Thyroglobulin (TG) – là một glycoprotein quan trọng, chỉ có trong tuyến giáp, tham gia vào quá trình sản xuất hormone T3 và T4. TG cũng được tạo ra bởi một số tế bào ung thư tuyến giáp (như ung thư thể nhú và thể nang).
Anti – TPO là một trong những xét nghiệm kháng thể quan trọng chẩn đoán tuyến giáp
5. Ý nghĩa các chỉ số xét nghiệm tuyến giáp
Việc kết hợp các chỉ số TSH và FT4 giúp bác sĩ đánh giá chính xác chức năng tuyến giáp:
- TSH cao và FT4 thấp: Đây là dấu hiệu của suy giáp nguyên phát, nghĩa là bản thân tuyến giáp đang gặp vấn đề (ví dụ: do viêm tuyến giáp Hashimoto).
- TSH thấp và FT4 thấp: Cảnh báo suy giáp thứ phát, cho thấy vấn đề có thể nằm ở tuyến yên hoặc do các bệnh lý ngoài tuyến giáp gây ra.
- TSH thấp và FT4 tăng: Cho thấy bệnh nhân đang bị cường giáp (tuyến giáp hoạt động quá mức), điển hình là bệnh Graves (Basedow).
- TSH tăng nhẹ nhưng FT4 bình thường: Là dấu hiệu của suy giáp không triệu chứng, một tình trạng tuyến giáp bắt đầu suy yếu nhưng chưa biểu hiện rõ ràng ra bên ngoài.
Nếu kết quả xét nghiệm ban đầu gợi ý rối loạn chức năng tuyến giáp hoặc nghi ngờ bệnh tự miễn, bác sĩ sẽ chỉ định thêm các xét nghiệm kháng thể tuyến giáp như Anti-TPO (TPOAb), Anti-Tg (TgAb) và TRAb. Những xét nghiệm này giúp xác định nguyên nhân tự miễn của bệnh (ví dụ: Hashimoto, Basedow).
Kết hợp các chỉ số TSH và FT4 giúp bác sĩ đánh giá chính xác chức năng tuyến giáp
Lưu ý:
Kết quả hormone tuyến giáp có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như: thời điểm trong ngày, phòng xét nghiệm, mang thai, tuổi tác, các loại thuốc đang sử dụng,… Do đó, việc giải thích kết quả luôn cần được thực hiện bởi bác sĩ chuyên khoa.
Xem thên: Chi phí xét nghiệm tuyến giáp bao nhiêu tiền? Gồm những gì?
6. Một số phương pháp xét nghiệm phát hiện bệnh tuyến giáp khác
Bên cạnh các xét nghiệm hormone và kháng thể trong máu, có nhiều phương pháp khác giúp chẩn đoán và đánh giá các bệnh lý tuyến giáp một cách toàn diện hơn. Cụ thể:
6.1. Siêu âm tuyến giáp
Siêu âm tuyến giáp là một phương pháp chẩn đoán hình ảnh không xâm lấn, an toàn và hiệu quả cao.
- Cách thực hiện: Sử dụng sóng siêu âm để tạo ra hình ảnh chi tiết về tuyến giáp.
- Ý nghĩa: Siêu âm giúp bác sĩ đánh giá cấu trúc, phát hiện nhân giáp để đánh giá tổng quan tình trạng tuyến giáp. Hoặc được thực hiện để hướng dẫn kim sinh thiết đi đúng vị trí khi thực hiện FNA hoặc sinh thiết kim lõi.
Siêu âm cũng là một phương pháp quan trọng chẩn đoán bệnh tuyến giáp
6.2. Chọc sinh thiết xét nghiệm
Chọc sinh thiết là chọc hút tế bào tuyến giáp để kiểm tra và xác định bản chất của nhân giáp.
- Cách thực hiện: Dưới sự hỗ trợ chính xác của siêu âm, bác sĩ sử dụng một kim đưa vào nhân giáp để lấy mẫu tế bào hoặc dịch. Mẫu này sau đó được gửi đến phòng giải phẫu bệnh để phân tích.
- Ý nghĩa: Giúp xác định nhân giáp là lành tính hay ác tính. Kỹ thuật này tương đối đơn giản, dễ thực hiện, ít gây đau đớn.
Sinh thiết tuyến giáp giúp xác định bệnh lành tính hay ác tính
Xem thêm: Xét nghiệm sinh thiết tuyến giáp bao nhiêu tiền, gồm chi phí nào
6.3. Xét nghiệm hấp thụ iod phóng xạ (RAIU)
Xét nghiệm RAIU giúp đánh giá chức năng của tuyến giáp dựa trên khả năng hấp thụ i-ốt.
- Cách thực hiện: Người bệnh sẽ được uống một lượng nhỏ i-ốt gắn đồng vị phóng xạ . Sau một khoảng thời gian nhất định (thường là 4 – 6 giờ và 24 giờ), bác sĩ sẽ sử dụng một thiết bị quét đặc biệt để đo lượng và tốc độ hấp thụ i-ốt của tuyến giáp.
- Ý nghĩa: Giúp đo lường mức độ hoạt động của tuyến giáp. Ví dụ, trong cường giáp do bệnh Basedow, tuyến giáp sẽ hấp thụ i-ốt rất cao; trong khi viêm tuyến giáp bán cấp (có thể gây cường giáp tạm thời), khả năng hấp thụ i-ốt lại thấp.
Các phương pháp này, khi được kết hợp một cách hợp lý dựa trên tình trạng lâm sàng của bệnh nhân, sẽ cung cấp bức tranh toàn diện nhất về sức khỏe tuyến giáp, từ đó hỗ trợ bác sĩ đưa ra chẩn đoán chính xác và kế hoạch điều trị hiệu quả.
7. Xét nghiệm hormon tuyến giáp có cần nhịn ăn không?
Rất nhiều người thắc mắc xét nghiệm hormon tuyến giáp có cần nhịn ăn không? Theo các bác sĩ chuyên gia, thông thường bạn KHÔNG cần nhịn ăn trước khi xét nghiệm hormone tuyến giáp (TSH, FT3, FT4). Các chỉ số hormone tuyến giáp ít bị ảnh hưởng bởi việc ăn uống.
Nhịn ăn trước khi xét nghiệm hormone tuyến giáp là không cần thiết
8. Xét nghiệm Hormone tuyến giáp uy tín tại Mirai Healthcare
Phòng khám Đa khoa Mirai Healthcare, trực thuộc Tập đoàn Hoken Kagaku Kenkyujo danh tiếng của Nhật Bản, mang đến dịch vụ xét nghiệm hormone tuyến giáp đạt tiêu chuẩn Nhật Bản, đảm bảo xử lý nhanh và độ chính xác cao.
Mirai Healthcare tự hào kế thừa kinh nghiệm sâu rộng trong lĩnh vực xét nghiệm lâm sàng và tuân thủ quy trình chuẩn Nhật Bản, áp dụng công nghệ hiện đại bậc nhất vào mọi dịch nghiệm.
Tại Mirai Healthcare, việc thực hiện các xét nghiệm hormone tuyến giáp được hỗ trợ bởi hệ thống máy móc tối tân:
- ATELLICA – Hệ thống máy xét nghiệm sinh hóa và miễn dịch: Đây là một hệ thống tích hợp ba module chính: bộ xử lý mẫu, máy phân tích sinh hóa và máy phân tích miễn dịch.
ATELLICA hoạt động độc lập, linh hoạt và đặc biệt chính xác, có khả năng phân tích một danh mục lớn các xét nghiệm, bao gồm cả các dấu ấn ung thư và các hormone tuyến giáp quan trọng như TSH, FT3, FT4, Anti-TPO, Anti-Tg và TRAb.
Với công suất ấn tượng (bộ xử lý mẫu lên tới 500 mẫu/giờ, máy phân tích sinh hóa 1200 xét nghiệm/giờ, máy phân tích miễn dịch 220-440 xét nghiệm/giờ), hệ thống này giúp phân tích nhanh chóng và chính xác, góp phần quan trọng trong chẩn đoán và theo dõi các bệnh lý tuyến giáp.
- Máy xét nghiệm huyết học SYSMEX XN-2000: Hệ thống tự động này cung cấp khả năng chẩn đoán mở rộng với lên đến 32 chỉ số tế bào máu. Với công suất lên tới 200 mẫu/giờ, SYSMEX XN-2000 giúp rút ngắn đáng kể thời gian trả kết quả.
Điều này không chỉ hỗ trợ bác sĩ có được cái nhìn tổng thể về tình trạng sức khỏe của bệnh nhân mà còn giúp đưa ra chẩn đoán và kế hoạch điều trị kịp thời.
Mirai Healthcare – địa chỉ xét nghiệm hormone tuyến giáp uy tín
Bên cạnh công nghệ hiện đại, Mirai Healthcare còn sở hữu đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao và tận tâm. Các bác sĩ luôn sẵn sàng tư vấn, giải thích kết quả rõ ràng và đồng hành cùng bệnh nhân trong suốt quá trình thăm khám và điều trị.
Nhờ sự kết hợp giữa công nghệ tiên tiến, quy trình chuẩn Nhật và đội ngũ y bác sĩ chất lượng, Mirai Healthcare mang đến dịch vụ xét nghiệm tuyến giáp đáng tin cậy, giúp người bệnh an tâm hơn trong hành trình chăm sóc và bảo vệ sức khỏe tuyến giáp của mình.
Hiểu rõ xét nghiệm hormone tuyến giáp chính (TSH, FT3, FT4) và các xét nghiệm kháng thể (TRAb, Anti-TPO, Anti-Tg) là vô cùng quan trọng. Các xét nghiệm này không chỉ giúp phát hiện sớm các rối loạn chức năng tuyến giáp, mà còn hỗ trợ chẩn đoán nguyên nhân và theo dõi hiệu quả điều trị.
Hãy luôn chủ động lắng nghe cơ thể, và khi có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào liên quan đến tuyến giáp, hãy đến ngay cơ sở y tế uy tín như Mirai Healthcare để được thăm khám, chẩn đoán bệnh chính xác và can thiệp kịp thời sẽ giúp bạn duy trì một sức khỏe tốt.
