Xét nghiệm insulin là gì?
Xét nghiệm insulin là một xét nghiệm được dùng để đo nồng độ insulin trong cơ thể thông qua xét nghiệm máu. Insulin là một hormone được tiết ra bởi các tế bào beta của tuyến tụy có chức năng chính là giúp cơ thể sử dụng và lưu trữ glucose, từ đó duy trì mức đường huyết ổn định.
Khi lượng đường trong máu tăng (ví dụ sau bữa ăn), tuyến tụy sẽ tiết insulin để tạo điều kiện cho glucose được hấp thụ vào tế bào, khi lượng đường trong máu giảm, việc tiết insulin sẽ giảm xuống để ngăn ngừa hạ đường huyết.
Nồng độ insulin bất thường: quá cao hoặc quá thấp cho thấy khả năng điều hòa đường huyết của cơ thể đang có vấn đề.
Bằng cách đo nồng độ insulin, bác sĩ có thể đánh giá chức năng tuyến tụy, xác định tình trạng kháng insulin và hỗ trợ chẩn đoán nhiều bệnh lý khác nhau, bao gồm tiểu đường, hạ đường huyết và u tụy.
Xét nghiệm insulin chẩn đoán bệnh lý tiểu đường
Các xét nghiệm insulin phổ biến bao gồm:
- Xét nghiệm insulin lúc đói
- Xét nghiệm insulin sau ăn hoặc xét nghiệm insulin trong quá trình thử nghiệm dung nạp glucose đường uống
- Xét nghiệm C-peptide (phản ánh sự giải phóng insulin nội sinh)
Mục đích của Xét nghiệm insulin
Mục đích chính của xét nghiệm insulin là đánh giá chức năng tiết insulin của tuyến tuỵ và độ nhạy cảm insulin của cơ thể, tùy thuộc vào mục đích lâm sàng, xét nghiệm insulin có thể được sử dụng trong các khía cạnh sau:
- Đánh giá chức năng tuyến tụy
Bằng cách đo nồng độ insulin, chúng ta có thể hiểu được khả năng tiết insulin của tế bào beta tuyến tụy, khi chức năng tế bào beta bị suy giảm, việc tiết insulin không đủ, có thể là dấu hiệu của bệnh tiểu đường hoặc tiền tiểu đường.
- Xác định tình trạng kháng insulin
Kháng insulin có nghĩa là phản ứng của cơ thể với insulin bị suy yếu, ít nhạy cảm hơn dưới tác động của insulin và lượng đường trong máu vẫn cao ngay cả khi lượng insulin được tiết ra đủ. Tình trạng này thường gặp ở:
- Người béo phì hoặc béo bụng;
- Hội chứng chuyển hóa;
- Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS);
- Giai đoạn đầu của bệnh tiểu đường loại 2.
Kháng insulin thường biểu hiện bằng nồng độ insulin lúc đói tăng cao hoặc chỉ số kháng insulin (HOMA-IR) tăng cao.
HOMA-IR = [insulin lúc đói (μU/mL) × đường huyết lúc đói (mmol/L)] ÷ 22,5
HOMA-IR > 2,5-3,0 cho thấy có khả năng kháng insulin.
- Hỗ trợ chẩn đoán loại bệnh tiểu đường
- Bệnh tiểu đường type 1 : Mức insulin rất thấp hoặc không phát hiện được
- Bệnh tiểu đường type 2 : Nồng độ insulin tăng ở giai đoạn đầu và có thể giảm ở giai đoạn sau
- Bệnh tiểu đường thứ phát : Sự thay đổi nồng độ insulin phụ thuộc vào nguyên nhân
Xét nghiệm insulin hỗ trợ chẩn đoán tình trạng bệnh tiểu đường
- Hỗ trợ chẩn đoán hạ đường huyết và u tụy
Nếu bệnh nhân có mức insulin cao bất thường trong cơn hạ đường huyết, điều này có gợi ý tình trạng u tụy hoặc việc đang sử dụng insulin ngoại sinh (tiêm insulin).
- Theo dõi hiệu quả điều trị
Đối với bệnh nhân tiểu đường, đặc biệt là những người đang điều trị bằng insulin hoặc thuốc hạ đường huyết dạng uống, việc đo nồng độ insulin có thể giúp đánh giá phản ứng điều trị và những thay đổi về chức năng tuyến tụy.
Khi nào cần làm xét nghiệm insulin?
Xét nghiệm insulin không được thực hiện thường quy cho tất cả mọi người, nhưng bác sĩ có thể khuyên bạn nên làm xét nghiệm này nếu trong các trường hợp sau:
- Người có lượng đường trong máu bất thường hoặc có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường cao
- Kết quả xét nghiệm đường huyết lúc đói hoặc xét nghiệm dung nạp glucose bất thường
- Tiền sử gia đình mắc bệnh tiểu đường
- Chỉ số khối cơ thể (BMI) ≥ 25
- Người trong thời gian dài và ăn nhiều đường và chất béo
- Huyết áp cao hoặc lipid máu bất thường.
- Nghi ngờ tình trạng kháng insulin
- Béo phì, béo bụng
- Phụ nữ mắc hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) thường có kinh nguyệt không đều và mọc nhiều lông
- Bệnh gai đen (da sẫm màu, sần sùi ở cổ hoặc dưới cánh tay)
- Có các đợt hạ đường huyết tái phát
Nếu một người bị hạ đường huyết không rõ nguyên nhân, bác sĩ sẽ đo nồng độ insulin, C-peptide và glucose máu để xác định xem đó có phải là u tụy hay một rối loạn nội tiết khác không.
- Phân biệt các type bệnh tiểu đường hoặc theo dõi điều trị
- Xác định xem quá trình tiết insulin có còn diễn ra hay không
- Đánh giá nhu cầu điều trị thay thế insulin
- Kiểm tra xem chức năng tuyến tụy có suy giảm sau thời gian điều trị dài hạn hay không.
Xét nghiệm insulin khi nghi ngờ lượng đường trong máu cao
Quy trình xét nghiệm insulin
- Chuẩn bị trước khi xét nghiệm
- Nhịn ăn từ 8 – 12 giờ trước khi xét nghiệm
- Tránh uống rượu, tập thể dục mạnh và dùng thuốc có thể ảnh hưởng đến lượng đường trong máu (như corticosteroid)
- Nếu bạn thực hiện nghiệm pháp dung nạp glucose đường uống, bạn nên ăn uống bình thường và lành mạnh trong ba ngày trước đó.
- Xét nghiệm insulin lúc đói
- Lấy máu vào buổi sáng khi đói
- Đồng thời xét nghiệm cả lượng đường trong máu lúc đói
- Tính toán chỉ số HOMA-IR để đánh giá tình trạng kháng insulin.
- Xét nghiệm dung nạp glucose đường uống + xét nghiệm insulin
Xét nghiệm này có thể đánh giá sự bài tiết insulin của tuyên tuỵ một cách trực quan.
- Người xét nghiệm uống dung dịch 250 – 300ml nước chứa 75g glucose trong 5 phút sau khi đã lấy máu lúc đói
- Sau đó, máu được lấy vào thời điểm 30, 60, 120 và 180 phút
- Xét nghiệm quan sát sự thay đổi nồng độ đường huyết và insulin và vẽ “đường cong đáp ứng insulin”.
Thông thường, nồng độ insulin đạt đỉnh 30 – 60 phút sau bữa ăn và giảm dần trong vòng 120 phút, nồng độ insulin đạt đỉnh muộn hoặc cao liên tục cho thấy tình trạng kháng insulin; tiết insulin không đủ cho thấy chức năng tế bào beta tuỵ suy giảm.
Lấy máu tĩnh mạch để xét nghiệm insulin
- Phát hiện tình huống đặc biệt
Trong những trường hợp nghi ngờ mắc u tụy, có thể cần phải:
- Xét nghiệm nhịn ăn 72 giờ : đo liên tục lượng insulin và đường huyết trong thời gian nhịn ăn kéo dài;
- Xét nghiệm C-peptide và β-hydroxybutyrate cũng được đo để loại trừ tác động của việc tiêm insulin ngoại sinh.
Ý nghĩa kết quả xét nghiệm insulin
1. Giá trị bình thường
- Insulin lúc đói: 2 – 25 µU/mL (14 – 174 pmol/L)
- Insulin sau ăn (2 giờ sau bữa ăn): 18 – 276 µU/mL
- Đường huyết lúc đói: 70 – 99 mg/dL (3,9 – 5,5 mmol/L)
Mức insulin bình thường cho thấy tuyến tụy và các tế bào đang hoạt động bình thường và cơ thể cũng đang đáp ứng tốt (còn nhạy cảm) với insulin, tuy nhiên tình trạng kháng insulin sớm vẫn có thể xảy ra nếu nồng độ insulin lúc đói và đường huyết lúc đói ở ngưỡng cao.
2. Nồng độ insulin trong máu bất thường
Thường gợi ý tình trạng tuỵ đang phải cố gắng tiết nhiều insulin bù đắp cho sự kháng insulin của cơ thể để duy trì lượng đường trong máu ổn định hoặc tình trạng suy tuỵ (không duy trì đủ lượng insulin cần thiết). Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng bất thường của insulin trong máu:
- Insulin cao, lượng đường trong máu bình thường: giai đoạn đầu của tình trạng kháng insulin; nguyên nhân: béo phì, hội chứng chuyển hóa, hội chứng buồng chứng đa nang
- Mức insulin cao và lượng đường trong máu tăng cao: kháng insulin hoặc giai đoạn đầu của bệnh tiểu đường type 2; nguyên nhân: kháng insulin, tuyến tuỵ duy còn bù
- Insulin cao, lượng đường trong máu thấp: u tuỵ, tiêm insulin ngoại sinh; nguyên nhân: insulin dư thừa dẫn đến hạ đường huyết
- Cả insulin và C-peptide đều tăng cao: tăng tiết nội sinh; nguyên nhân: u tụy hoặc kháng insulin
- Insulin bình thường, C-peptide thấp: sử dụng insulin ngoại sinh
- Insulin thấp, lượng đường trong máu cao: suy tụy, tiểu đường type 1; nguyên nhân: phá hủy tế bào beta tuỵ tiết insulin.
Xem thêm:
Xét nghiệm insulin chính xác, tin cậy tại Phòng khám Mirai Healthcare
Để có kết quả xét nghiệm Insulin chính xác và tin cậy, phục vụ hiệu quả cho việc chẩn đoán tiểu đường và kháng insulin, Phòng khám Đa khoa Mirai Healthcare là lựa chọn hàng đầu.
Xét nghiệm insulin an tâm, kết quả chuẩn tại Mirai Healthcare
Mirai Healthcare thuộc Tập đoàn Hoken Kagaku Kenkyujo uy tín của Nhật Bản, cam kết áp dụng tiêu chuẩn chất lượng quốc tế trong mọi quy trình xét nghiệm. Phòng khám được trang bị hệ thống máy móc phân tích hormone hiện đại, đảm bảo định lượng nồng độ Insulin trong máu một cách tinh vi và chính xác.
Mức giá xét nghiệm insulin tại Mirai Healthcare là 161.000 VNĐ (Miễn phí dịch vụ lấy mẫu xét nghiệm tận nơi) với quy trình xét nghiệm chuẩn y khoa. Sau khi có kết quả, khách hàng được bác sĩ tư vấn tận tình, giúp phân tích chỉ số Insulin để đưa ra lời khuyên hoặc phác đồ điều trị tiểu đường/kháng insulin phù hợp nhất.
Nếu vẫn còn thắc mắc về xét nghiệm insulin, bạn hãy liên hệ ngay với Mirai Healthcare qua website https://miraihealthcare.vn/ hoặc Hotline 1900 9186 để được tư vấn cụ thể.
