Xét nghiệm RF là gì?
Yếu tố dạng thấp (RF) là một tự kháng thể – một kháng thể nhắm nhầm vào các mô của cơ thể thay vì các tác nhân lạ như vi khuẩn hoặc virus; cụ thể, nó là một phần của hệ thống miễn dịch bất thường và bắt đầu tấn công các protein miễn dịch của cơ thể, góp phần gây viêm mãn tính.
Sự hiện diện của RF trong máu có thể được phát hiện bằng các xét nghiệm, xét nghiệm RF đo các kháng thể yếu tố dạng thấp này trong máu.
Xét nghiệm này chủ yếu được chỉ định để giúp chẩn đoán viêm khớp dạng thấp, nhưng RF cũng có thể xuất hiện trong các tình trạng bệnh lý khác, chẳng hạn như hội chứng Sjogren, Lupus, nhiễm trùng mãn tính và một số bệnh ung thư .
RF thậm chí có thể được tìm thấy với lượng nhỏ ở những người khỏe mạnh, đặc biệt là người lớn tuổi. Do đó, mặc dù xét nghiệm này cung cấp thông tin có giá trị, nhưng nó không hoàn toàn đặc hiệu cho viêm khớp dạng thấp.
Xét nghiệm RF được mô tả lần đầu tiên vào những năm 1940, và trong nhiều thập kỷ, nó đã trở thành một công cụ chẩn đoán tiêu chuẩn.
Mặc dù các dấu ấn sinh học mới hơn như kháng thể anti-CCP (anti-cyclic citrullinated peptide) đã xuất hiện với độ đặc hiệu cao hơn nhưng xét nghiệm RF vẫn giữ giá trị lâm sàng quan trọng, đặc biệt khi được kết hợp với các triệu chứng lâm sàng và xét nghiệm khác.
Ý nghĩa của chỉ số RF trong xét nghiệm máu
Kết quả xét nghiệm RF thường được biểu thị dưới dạng giá trị định lượng nồng độ yếu tố dạng thấp trong máu – được đo bằng đơn vị quốc tế trên mililit (IU/mL). Phạm vi bình thường
Ở hầu hết các phòng xét nghiệm, phạm vi tham chiếu bình thường đối với RF là dưới 14 IU/mL.
Giá trị ≥ 14 IU/mL thường được coi là bất thường.
Giải thích kết quả
- RF âm tính (< 14 IU/mL): Kết quả này có ý nghĩa là không phát hiện thấy RF trong máu, tuy nhiên RF âm tính không loại trừ hoàn toàn khả năng mắc viêm khớp dạng thấp, vì khoảng 20–30% bệnh nhân viêm khớp dạng thấp có RF âm tính.
- RF tăng nhẹ (14–50 IU/mL): RF tăng nhẹ có thể gợi ý tình trạng tự miễn dịch, nhưng cũng có thể xảy ra trong các bệnh nhiễm trùng mãn tính (ví dụ: viêm gan, lao) hoặc ở người lớn tuổi khỏe mạnh.
- RF cao (> 50–100 IU/mL):
- Nồng độ RF tăng cao rõ rệt làm tăng đáng kể nguy cơ mắc viêm khớp dạng thấp, đặc biệt khi có các triệu chứng viêm khớp.
- Nồng độ RF cao cũng liên quan đến mức độ tiến triển bệnh nặng hơn, tổn thương khớp nặng hơn và các biểu hiện ngoài khớp khác như viêm mạch.
- RF rất cao (> 200 IU/mL): Mức này thường liên quan đến các bệnh tự miễn dịch nghiêm trọng hoặc tình trạng viêm mãn tính. Chúng cần được đánh giá thêm và thường tương quan với các mô hình bệnh lý ác tính.
Ý nghĩa lâm sàng
- Chẩn đoán: Xét nghiệm RF dương tính hỗ trợ chẩn đoán viêm khớp dạng thấp khi kết hợp với các triệu chứng lâm sàng (đau khớp, sưng, cứng khớp), tuy nhiên, chỉ riêng xét nghiệm này không thể xác nhận chắc chắn viêm khớp dạng thấp.
- Tiên lượng: Nồng độ RF cao có liên quan đến tình trạng bệnh nặng hơn nghĩa là bệnh nhân có thể tiến triển nặng hơn và tổn thương khớp nhiều hơn.
- Chẩn đoán phân biệt: RF dương tính có thể xuất hiện trong các bệnh lý như hội chứng Sjogren, Lupus ban đỏ hệ thống, viêm gan C, viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn và một số bệnh lý ác tính.
Đối tượng nào cần xét nghiệm RF?
Xét nghiệm RF không phải là xét nghiệm máu thường quy cho tất cả mọi người, thay vào đó xét nghiệm này thường được chỉ định trong các trường hợp lâm sàng cụ thể khi nghi ngờ mắc bệnh tự miễn. Dưới đây là các nhóm đối tượng nên cần xét nghiệm RF:
Bệnh nhân có triệu chứng viêm khớp dạng thấp
- Đau và sưng khớp , đặc biệt là ở các khớp nhỏ ở tay và chân.
- Cứng khớp buổi sáng kéo dài hơn 30 phút.
- Viêm khớp đối xứng , nghĩa là cả hai bên cơ thể đều bị ảnh hưởng (ví dụ, cả hai cổ tay, cả hai đầu gối).
- Mệt mỏi kéo dài, sốt nhẹ hoặc sụt cân không rõ nguyên nhân kết hợp với các triệu chứng ở khớp.
Những người có các triệu chứng tự miễn dịch khác
- Khô mắt và khô miệng (có thể là hội chứng Sjogren ).
- Phát ban da và các triệu chứng toàn thân (có thể là bệnh Lupus ).
- Dấu hiệu của bệnh viêm mạch (viêm mạch máu).
Bệnh nhân bị nhiễm trùng mãn tính
Một số bệnh nhiễm trùng lâu năm, chẳng hạn như bệnh lao, giang mai và viêm gan siêu vi có thể kích hoạt sản xuất RF, nếu bác sĩ nghi ngờ một trong những bệnh nhiễm trùng này, xét nghiệm RF có thể được thực hiện cùng với các xét nghiệm chẩn đoán khác.
Người lớn tuổi có các triệu chứng không rõ nguyên nhân
Vì bệnh viêm khớp dạng thấp và các rối loạn tự miễn dịch khác thường phát triển ở độ tuổi trung niên nên những người trên 40 tuổi có các triệu chứng ở khớp hoặc toàn thân không rõ nguyên nhân có thể là đối tượng cần xét nghiệm RF.
Theo dõi bệnh tự miễn đã biết
Mặc dù RF không được sử dụng thường xuyên để theo dõi phản ứng điều trị (vì nồng độ có thể vẫn cao mặc dù bệnh đã được kiểm soát), bác sĩ vẫn có thể yêu cầu xét nghiệm RF định kỳ ở một số bệnh nhân để giúp đánh giá tiên lượng lâu dài.
Cách thực hiện xét nghiệm RF
Xét nghiệm RF là một xét nghiệm máu đơn giản, được thực hiện tại phòng xét nghiệm ngoại trú hoặc bệnh viện, xét nghiệm này chỉ cần một lượng máu nhỏ và có rủi ro tối thiểu. Dưới đây là phác thảo từng bước về cách thực hiện xét nghiệm:
1. Chuẩn bị
- Nhịn ăn: Thông thường, không cần nhịn ăn hoặc chuẩn bị đặc biệt nào trước khi xét nghiệm.
- Thông tin cho bác sĩ về thuốc đang dùng: Bệnh nhân nên thông báo cho bác sĩ về tất cả các loại thuốc và thực phẩm bổ sung vì một số loại thuốc có thể ảnh hưởng đến kết quả.
2. Lấy máu
- Làm sạch vùng da trên tĩnh mạch, thường là ở cánh tay.
- Dùng bơm tiêm lấy khoảng 2mL máu.
- Quy trình này thường chỉ mất vài phút và ít gây khó chịu.
3. Phân tích trong phòng xét nghiệm
Mẫu máu được gửi đến phòng thí nghiệm để đo mức RF.
Các phương pháp xét nghiệm phổ biến bao gồm đo độ đục, ELISA (xét nghiệm miễn dịch liên kết với enzyme) hoặc ngưng kết latex .
4. Trả kết quả
- Kết quả thường có trong vòng 1–2 ngày.
- Báo cáo sẽ hiển thị giá trị RF cùng với phạm vi tham chiếu của phòng xét nghiệm.
- Bác sĩ sẽ giải thích kết quả kết hợp với các triệu chứng của bệnh nhân và các xét nghiệm khác.
Các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm RF
Mặc dù xét nghiệm RF là một công cụ chẩn đoán hữu ích, kết quả có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, hiểu được những yếu tố này giúp bác sĩ lâm sàng và bệnh nhân giải thích kết quả chính xác hơn.
1. Tuổi tác
Nồng độ RF có thể tăng theo tuổi tác, ngay cả ở những người khỏe mạnh.
Các nghiên cứu cho thấy có tới 10–20% số người trên 65 tuổi có thể có kết quả xét nghiệm dương tính mà không mắc bất kỳ bệnh tự miễn nào.
2. Bệnh đồng mắc
- Bệnh tự miễn: Hội chứng Sjogren, Lupus, bệnh mô liên kết hỗn hợp.
- Nhiễm trùng mãn tính: Viêm gan B và C, lao, giang mai, sốt rét.
- Bệnh gan: Xơ gan có thể gây tăng RF.
- Ung thư: Một số bệnh ác tính về huyết học (u lympho) cũng có thể làm tăng RF.
3. Hút thuốc
Hút thuốc lá là một yếu tố nguy cơ đã được xác định rõ ràng đối với cả bệnh viêm khớp dạng thấp và tăng nồng độ RF. Người hút thuốc có nhiều khả năng xét nghiệm dương tính hơn ngay cả khi không có bệnh lý lâm sàng.
4. Thuốc đang dùng
Một số loại thuốc, bao gồm hydralazine và một số loại thuốc chống động kinh, có thể ảnh hưởng đến chức năng miễn dịch và đôi khi gây ra kết quả RF dương tính giả.
5. Giai đoạn bệnh
- Ở giai đoạn đầu của viêm khớp dạng thấp, nồng độ RF vẫn có thể âm tính hoặc thấp, đây là lý do tại sao một số bệnh nhân mới được chẩn đoán được phân loại là RA huyết thanh âm tính .
- Khi bệnh tiến triển, mức RF thường tăng lên nhưng không phải lúc nào cũng vậy.
6. Yếu tố di truyền và môi trường
- Tiền sử gia đình mắc bệnh tự miễn có thể làm tăng khả năng dương tính với RF.
- Các tác nhân kích thích từ môi trường như nhiễm virus có thể làm tăng nồng độ RF tạm thời.
Xét nghiệm RF nhanh, chuẩn tại Phòng khám Đa khoa Mirai
Để đảm bảo kết quả xét nghiệm RF chính xác và đáng tin cậy, việc lựa chọn một cơ sở y tế uy tín là vô cùng quan trọng.
Tại Phòng khám Đa khoa Mirai Healthcare, bạn sẽ được trải nghiệm dịch vụ xét nghiệm nhanh chóng và đạt chuẩn chất lượng quốc tế.
Mirai Healthcare thuộc Tập đoàn Hoken Kagaku Kenkyujo, một trong những tập đoàn y tế hàng đầu Nhật Bản với hơn 74 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực xét nghiệm lâm sàng.
Điều này đảm bảo mọi quy trình xét nghiệm đều tuân thủ các tiêu chuẩn nghiêm ngặt nhất, mang lại kết quả có độ chính xác cao.
Phòng khám được trang bị hệ thống máy xét nghiệm sinh hóa và miễn dịch hiện đại, điển hình là máy ATELLICA với công suất ấn tượng lên tới 1.200 xét nghiệm/giờ.
Nhờ vậy, kết quả xét nghiệm được trả về nhanh chóng, giúp người bệnh tiết kiệm thời gian chờ đợi và sớm nhận được tư vấn từ bác sĩ.
Bên cạnh đó, Mirai Healthcare còn nổi bật với dịch vụ chuyên nghiệp, tận tâm, bao gồm cả dịch vụ lấy mẫu xét nghiệm tại nhà miễn phí, mang lại sự tiện lợi tối đa cho khách hàng.
Nếu bạn vẫn còn những thắc mắc về xét nghiệm RF trong chẩn đoán viêm khớp, bệnh tự miễn, đừng ngần ngại, hãy inbox với Mirai Healthcare qua website https://miraihealthcare.vn/ hoặc Hotline 1900 9186 để được tư vấn miễn phí.
