Ure máu là gì?
Urê máu là lượng nitơ urê toàn phần có trong máu. Urê là một sản phẩm thải được hình thành trong gan trong quá trình chuyển hóa protein.
Khi protein từ thức ăn và mô được tiêu hóa, chúng được phân hủy thành các axit amin. Các axit amin này trải qua quá trình khử amin, một quá trình trong đó nhóm amin chứa nitơ bị loại bỏ, tạo ra amoniac (NH₃) .
Vì amoniac gây độc cho tế bào ngay cả ở nồng độ thấp, cơ thể nhanh chóng chuyển hóa nó thành urê thông qua chu trình urê trong gan.
Sau khi được sản xuất, urê được vận chuyển qua máu đến thận, nơi nó được lọc và bài tiết qua nước tiểu . Việc đo nồng độ urê trong máu có thể cung cấp thông tin giá trị về khả năng xử lý chất thải nitơ của gan và khả năng lọc bỏ nitơ của thận.
Về mặt lâm sàng, urê máu còn có thể được đo bằng chỉ số Nitơ urê máu (Blood Urea Nitrogen – BUN, là xét nghiệm chỉ tính lượng Nitơ có trong các phân tử Urê).
- Urê : Đo nồng độ tổng phân tử urê.
- BUN : Chỉ đo thành phần nitơ trong urê.
Quá trình chuyển hóa ure trong máu
Để hiểu được nồng độ urê trong máu, điều quan trọng là phải biết các bước trong quá trình chuyển hóa của nó:
Sự phân giải protein và giải phóng axit amin
- Protein trong chế độ ăn được tiêu hóa ở dạ dày và hấp thụ ở ruột non, sau đó giải phóng các axit.
- Protein của cơ thể cũng có thể bị phân hủy trong quá trình dị hóa như nhịn ăn, ốm đau hoặc tập thể dục nặng.
Sự khử amin của axit amin
- Trong gan, các axit amin bị loại bỏ nhóm nitơ trong một quá trình gọi là khử amin .
- Quá trình này tạo ra amoniac, một chất cực kỳ độc hại cho tế bào và cơ thể.
Chu trình urê (chu trình Ornithine)
- Amoniac đi vào chu trình urê ở gan, kết hợp với cacbon dioxit để tạo thành urê.
- Chu trình này rất quan trọng để giải độc chất thải nitơ.
Vận chuyển trong máu
Urê tan trong nước nên dễ hòa tan trong huyết tương và được vận chuyển qua máu đến thận.
Lọc và bài tiết qua thận
- Ở thận khỏe mạnh, hầu hết urê đều đi qua cầu thận vào nước tiểu để ra khỏi cơ thể.
- Một lượng nhỏ có thể được tái hấp thu ở ống thận tùy thuộc vào ảnh hưởng của hormone và một số điều kiện khác.
Định lượng Ure máu và ý nghĩa của xét nghiệm
Định lượng urê máu là đo nồng độ urê trong máu tại một thời điểm nhất định. Trên lâm sàng, xét nghiệm này thường là một phần của các xét nghiệm chức năng thận hoặc xét nghiệm chuyển hóa cơ bản .
Tại sao cần phải xét nghiệm Ure máu?
- Để đánh giá chức năng thận: nồng độ urê cao cho thấy khả năng thanh thải của thận giảm.
- Để theo dõi chức năng gan: nồng độ urê cực thấp có thể cho thấy tình trạng tổng hợp ở gan bị suy yếu.
- Để đánh giá quá trình chuyển hóa protein: sự phân giải hoặc hấp thụ protein tăng lên làm tăng nồng độ urê.
Định lượng Ure máu như nào là bình thường?
Khoảng giá trị bình thường thay đổi tùy thuộc vào phương pháp xét nghiệm, đơn vị, độ tuổi, chế độ ăn uống và tình trạng cân bằng nước điện gải trong cơ thể. Khoảng giá trị tham chiếu bình thường phổ biến là:
- Urê (mmol/L) : 2,5 – 7,1 mmol/L
- BUN (mg/dL) : 7 – 20 mg/dL
- BUN (mmol/L) : 2,5 – 7,1 mmol/L (nếu chỉ có nitơ)
Những giá trị này áp dụng cho người trưởng thành khỏe mạnh. Ở trẻ sơ sinh, trẻ em và người cao tuổi, phạm vi tham chiếu có thể khác nhau đôi chút.
Định lượng Ure máu bình thường
Kết quả xét nghiệm urê máu bình thường cho thấy:
- Thận có chức năng lọc chất thải nitơ ra khỏi máu một cách hiệu quả.
- Gan hoạt động tốt trong việc chuyển hóa amoniac thành urê.
- Quá trình chuyển hóa protein được cân bằng, không bị phân hủy quá mức hoặc tiêu thụ quá mức.
Giá trị bình thường không thể khẳng định loại trừ mọi bệnh về thận hoặc gan, nhưng chúng là dấu hiệu tốt cho thấy sự cân bằng nitơ hiện đang ổn định.
Định lượng Ure máu cao
Nồng độ urê trong máu cao (urê huyết) có thể chỉ ra:
Nguyên nhân trước thận (giảm lưu lượng máu đến thận)
- Mất nước nghiêm trọng
- Suy tim
- Sốc hoặc mất máu nhiều
- Chế độ ăn giàu protein hoặc bữa ăn giàu protein gần đây
- Chảy máu đường tiêu hóa (máu tiêu hóa đóng vai trò như tải lượng protein)
Nguyên nhân thận (bệnh thận nội tại)
- Bệnh thận mãn tính (Chronic Kidney Disease – CKD)
- Tổn thương thận cấp tính (Acute Kidney Injury – AKI)
- Viêm cầu thận
- Bệnh thận đa nang
Nguyên nhân sau thận (tắc nghẽn dòng nước tiểu)
- Sỏi thận
- Phì đại tuyến tiền liệt
- Khối u chèn ép đường tiết niệu
Ý nghĩa lâm sàng của nồng độ urê cao
- Có thể gây ra các triệu chứng như mệt mỏi, lú lẫn, buồn nôn và trong trường hợp nghiêm trọng có thể gây triệu chứng thần kinh do tăng urê huyết .
- Nồng độ urê cao kéo dài thường cần phải kiểm tra thêm, bao gồm đo creatinine, ước tính mức lọc cầu thận (eGFR) và phân tích nước tiểu.
Định lượng Ure máu thấp
Nồng độ urê trong máu thấp ít phổ biến hơn và có thể do:
- Bệnh gan: Viêm gan nặng, xơ gan hoặc suy gan làm giảm tổng hợp urê.
- Lượng protein nạp vào không đủ hoặc suy dinh dưỡng: Chế độ ăn có hàm lượng protein rất thấp sẽ làm giảm sản xuất amoniac và do đó giảm sản xuất urê.
- Thừa nước: Nước dư thừa làm loãng nồng độ urê trong máu.
- Mang thai: Tăng thể tích huyết tương và thay đổi trong quá trình chuyển hóa nitơ có thể làm giảm nồng độ urê.
- Hội chứng tiết hormone chống bài niệu không thích hợp (SIADH): Gây ra sự giảm pha loãng các chất tan trong máu, bao gồm cả urê.
Ý nghĩa lâm sàng của tình trạng urê thấp
- Có thể chỉ ra tình trạng rối loạn chức năng gan hoặc thiếu hụt dinh dưỡng.
- Bản thân tình trạng này hiếm khi nguy hiểm, nhưng các nguyên nhân cơ bản gây ra nó cần được chú ý.
Định lượng ure máu thay đổi ảnh hưởng đến sức khỏe thế nào?
Những thay đổi về urê máu không phải là một căn bệnh mà là dấu hiệu của những thay đổi tiềm ẩn về chuyển hóa và chức năng các cơ quan.
Tác động của tình trạng Ure máu cao
Sự gia tăng liên tục cho thấy chức năng thận bị suy yếu hoặc lượng nitơ trong cơ thể đang tăng cao.
Nếu do bệnh thận có thể dẫn đến:
- Mất cân bằng điện giải (ví dụ, tăng kali máu)
- Nhiễm toan chuyển hóa
- Các triệu chứng thần kinh cấp tính: co giật, hôn mê…
Trong trường hợp cấp tính, nồng độ urê rất cao có thể cần phải chạy thận nhân tạo.
Tác động của tình trạng Ure máu thấp
Thông thường ít nguy cơ về mặt lâm sàng nhưng có thể báo hiệu:
- Bệnh gan tiến triển nặng, có thể tiến triển thành bệnh não gan nếu amoniac tích tụ.
- Suy dinh dưỡng hoặc suy giảm năng lượng protein trong các bệnh mãn tính.
Diễn giải xét nghiệm xu hướng của nồng độ urê máu
- Nồng độ urê trong máu tăng đột ngột gợi ý một tình trạng cấp tính (ví dụ, mất nước, chảy máu, tổn thương thận cấp tính).
- Sự gia tăng chậm thường gợi ý bệnh thận mạn tính .
- Nồng độ urê giảm sau khi điều trị (ví dụ, bù nước, thẩm phân) cho thấy khả năng thanh thải được cải thiện .
Ghi chú về xét nghiệm Urê máu
Xét nghiệm urê máu đơn giản, tiết kiệm chi phí và phổ biến rộng rãi . Nó cung cấp những thông tin quan trọng về chức năng thận, chức năng gan và quá trình chuyển hóa protein . Tuy nhiên:
- Không nên chỉ thực hiện xét nghiệm ure máu riêng lẻ, các xét nghiệm creatinine, mức lọc cầu thận, men gan và đánh giá lâm sàng đầy đủ là rất cần thiết để đưa ra chẩn đoán chính xác.
- Kết quả cao hay thấp đều có thể có ý nghĩa quan trọng tùy thuộc vào tình trạng của bệnh nhân.
Xét nghiệm định lượng Ure máu đánh giá chức năng gan, thận hiệu quả tại Mirai Healthcare
Tại Mirai Healthcare, xét nghiệm định lượng Ure máu được thực hiện với độ chính xác và hiệu quả cao, giúp đánh giá chức năng gan và thận. Là thành viên của một tập đoàn y tế uy tín Hoken Kagaku Kenkyujo, Mirai Healthcare tự hào mang đến dịch vụ xét nghiệm chất lượng cao, chuẩn Nhật Bản.
- Công nghệ hiện đại cho kết quả chính xác: Mirai Healthcare đầu tư vào hệ thống máy móc tiên tiến, điển hình là Hệ thống máy xét nghiệm sinh hóa và miễn dịch hiện đại ATELLICA. Hệ thống này cho phép phân tích các chỉ số trong máu, bao gồm cả Ure, với độ chính xác vượt trội.
- Với công suất lên tới 1200 xét nghiệm/giờ, máy có thể xử lý mẫu nhanh chóng, giúp bạn nhận kết quả chỉ sau vài giờ.
- Dịch vụ tiện lợi và tư vấn chuyên sâu: Ngoài công nghệ, Mirai Healthcare còn mang đến sự tiện lợi tối đa cho khách hàng. Bạn có thể sử dụng dịch vụ lấy mẫu xét nghiệm tận nơi miễn phí, giúp tiết kiệm thời gian và công sức di chuyển.
- Với đội ngũ chuyên gia tận tâm, sau khi có kết quả, bạn sẽ được tư vấn cụ thể để hiểu rõ tình trạng sức khỏe của mình, từ đó có những bước chăm sóc phù hợp và hiệu quả.
Nếu bạn cần giải đáp thêm về xét nghiệm định lượng ure máu để đánh giá chức năng gan, thận, vui lòng inbox với Mirai Healthcare qua website https://miraihealthcare.vn/ hoặc Hotline 1900 9186 để được tư vấn chi tiết.
