Ung thư ở giai đoạn sớm thường không có triệu chứng rõ ràng, nhưng có thể được phát hiện qua việc tầm soát bệnh. Trong số các phương pháp sàng lọc, xét nghiệm máu tầm soát ung thư được đánh giá cao, giúp phát hiện nguy cơ nhiều bệnh ung thư khác nhau, để nâng cao tỷ lệ khỏi bệnh.
1.Các xét nghiệm máu tầm soát ung thư
Xét nghiệm máu giúp tầm soát ung thư sớm bằng cách đo nồng độ các dấu ấn ung thư (Tumor Markers). Sự tăng cao của các chỉ số này báo hiệu nguy cơ và cần được đánh giá thêm, không khẳng định 100% ung thư.
Các xét nghiệm máu tầm soát ung thư chính:
- CEA (Kháng nguyên Carcinoembryonic): Tăng cao trong ung thư Đại trực tràng (phổ biến nhất), thực quản, vú, phổi, dạ dày, gan, tuyến tụy, tuyến giáp, buồng trứng, cổ tử cung. Lưu ý: Có thể tăng trong các bệnh viêm nhiễm.
- AFP (Alpha-Fetoprotein): Tăng cao trong ung thư Gan nguyên phát, ung thư buồng trứng, ung thư tinh hoàn.
- CA 125: Tăng cao trong ung thư Buồng trứng, ung thư phổi, ung thư vú, ung thư tử cung và các ung thư đường tiêu hóa. Lưu ý: Có thể tăng trong các bệnh lành tính.
- CA 19-9: Tăng cao trong ung thư Tuyến tụy, ung thư dạ dày và các ung thư đường tiêu hóa khác.
- CA 15-3: Tăng cao trong ung thư Vú, đôi khi là ung thư phổi.
- PSA (Kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt): (PSA toàn phần và PSA tự do) giúp phát hiện ung thư Tuyến tiền liệt.
- HCG (ngoài thai kỳ): Tăng cao trong ung thư Tinh hoàn, ung thư màng đệm.
- CYFRA 21-1: Tăng cao trong ung thư Phổi không tế bào nhỏ, ung thư thực quản, vú, tuyến tụy, cổ tử cung. Lưu ý: Có thể tăng trong viêm phổi, suy thận.
- CA 72-4: Tăng cao trong ung thư Dạ dày, ung thư buồng trứng, ung thư tinh hoàn.
- NSE (Neuro Specific Enolase): Tăng cao trong ung thư Phổi tế bào nhỏ, u nguyên bào thần kinh, u nội tiết.
Các chỉ số trên có thể tăng do nhiều nguyên nhân lành tính (viêm, nhiễm trùng, suy thận…). Vì vậy, để chẩn đoán chính xác ung thư, người bệnh cần kết hợp xét nghiệm máu với các phương pháp chẩn đoán hình ảnh (CT, MRI, PET, siêu âm), nội soi và đặc biệt là sinh thiết (xét nghiệm mô).
2. Ưu điểm và hạn chế của xét nghiệm máu tầm soát ung thư
Xét nghiệm máu tầm soát ung thư là một công cụ hữu ích nhưng cũng có những hạn chế cần được lưu ý. Cụ thể như sau:
Ưu điểm
- Tính không xâm lấn và tiện lợi Xét nghiệm máu là thủ thuật đơn giản, không gây đau và hoàn toàn không xâm lấn. Quy trình thực hiện nhanh chóng, dễ dàng kết hợp với các xét nghiệm sức khỏe định kỳ khác.
- Phát hiện sớm nguy cơ: Có khả năng phát hiện sự tăng cao bất thường của các dấu ấn ung thư trước khi bệnh nhân xuất hiện triệu chứng. Phát hiện ung thư sớm giúp tăng đáng kể tỷ lệ điều trị thành công.
- Theo dõi hiệu quả điều trị: Sau khi đã được chẩn đoán và điều trị ung thư, xét nghiệm máu giúp theo dõi sự tái phát hoặc đánh giá mức độ đáp ứng của cơ thể với phác đồ điều trị.
- Hỗ trợ sàng lọc tổng thể: Một mẫu máu có thể cung cấp thông tin về nguy cơ của nhiều loại ung thư khác nhau cùng lúc (như ung thư gan, tuyến tiền liệt, buồng trứng, đại trực tràng).
Hạn chế
- Độ đặc hiệu thấp: Đây là hạn chế lớn nhất. Nhiều dấu ấn ung thư không đặc hiệu cho ung thư. Các chỉ số như CEA, CA 125, hoặc CYFRA 21-1 có thể tăng cao do nhiều tình trạng lành tính khác như viêm nhiễm, nhiễm trùng, suy thận, hoặc các bệnh phụ khoa.
- Không có giá trị chẩn đoán xác định: Xét nghiệm máu chỉ là công cụ sàng lọc nguy cơ, không thể thay thế các phương pháp chẩn đoán hình ảnh (CT, MRI) hay sinh thiết (công cụ chẩn đoán xác định ung thư duy nhất).
- Bị ảnh hưởng bởi yếu tố cơ thể: Nồng độ dấu ấn ung thư có thể bị ảnh hưởng bởi tuổi tác, thói quen hút thuốc, và tình trạng sức khỏe tổng thể của bệnh nhân.
3. Khi nào nên xét nghiệm máu tầm soát ung thư?
Bạn nên cân nhắc thực hiện xét nghiệm máu tầm soát ung thư định kỳ hoặc theo chỉ định của bác sĩ nếu thuộc một trong các nhóm sau:
- Người có độ tuổi cao: Người từ 45 tuổi trở lên nên bắt đầu tầm soát ung thư đại trực tràng bằng nội soi hoặc xét nghiệm phân định kỳ. Phụ nữ từ 40 tuổi trở lên nên tầm soát ung thư vú bằng chụp nhũ ảnh (mammogram).
- Người có tiền sử gia đình: Nếu có người thân (cha, mẹ, anh, chị, em ruột) mắc các loại ung thư như ung thư vú, đại trực tràng, hoặc tuyến tiền liệt, nguy cơ mắc bệnh của bạn sẽ cao hơn. Cần tầm soát sớm hơn và thường xuyên hơn.
- Người có yếu tố nguy cơ cao: Bao gồm: người thường xuyên hút thuốc lá, tiếp xúc với hóa chất độc hại, người thừa cân, béo phì,…
- Người có bệnh lý nền mãn tính: Bao gồm: người mắc bệnh viêm gan B, C, người bị viêm loét đại tràng,….
- Người có triệu chứng bất thường: Nếu có bất kỳ triệu chứng nào kéo dài không rõ nguyên nhân, đặc biệt là các dấu hiệu cảnh báo ung thư như giảm cân không rõ nguyên nhân, ho kéo dài, hoặc chảy máu bất thường (từ dạ dày, đại tràng, âm đạo), cần đến bác sĩ để xét nghiệm tầm soát ngay lập tức.
4. Quy trình xét nghiệm máu tầm soát ung thư
Quy trình xét nghiệm máu tầm soát ung thư thường diễn ra theo các bước cơ bản sau:
- Thăm khám và tư vấn ban đầu: Bác sĩ sẽ đánh giá tiền sử bệnh lý, tiền sử gia đình, và các yếu tố nguy cơ của bạn (như tuổi tác, thói quen hút thuốc, bệnh nền) để xác định các loại dấu ấn ung thư cần xét nghiệm (ví dụ: CEA, AFP, CA 125, PSA…).
- Lấy mẫu máu: Kỹ thuật viên y tế sẽ tiến hành lấy một lượng nhỏ máu tĩnh mạch (thường ở cánh tay) vào ống nghiệm chuyên dụng.
- Phân tích mẫu: Mẫu máu được gửi đến phòng thí nghiệm để phân tích nồng độ các dấu ấn ung thư đã được chỉ định bằng các thiết bị hiện đại.
- Nhận và giải thích kết quả: Bạn sẽ nhận được báo cáo kết quả hiển thị nồng độ các dấu ấn ung thư. Bác sĩ sẽ giải thích ý nghĩa của các chỉ số và cần được kết hợp với các phương pháp chẩn đoán khác (như siêu âm, CT, sinh thiết) để đưa ra kết luận cuối cùng.
5. Địa chỉ xét nghiệm máu tầm soát ung thư uy tín?
Để thực hiện xét nghiệm máu tầm soát ung thư với độ chính xác và tin cậy cao, Phòng khám Đa khoa Mirai Healthcare là một lựa chọn uy tín hàng đầu. Sự tin cậy này được củng cố bởi việc Mirai là thành viên của Tập đoàn Hoken Kagaku Kenkyujo Nhật Bản, một tổ chức có uy tín và kinh nghiệm sâu rộng trong lĩnh vực xét nghiệm lâm sàng.
Phòng khám sở hữu máy móc, trang thiết bị hiện đại và được chuẩn hóa nghiêm ngặt, đảm bảo quy trình phân tích các dấu ấn ung thư diễn ra chính xác và nhanh chóng. Đặc biệt, quy trình thăm khám tại Mirai được thiết lập theo tiêu chuẩn Nhật Bản, kết hợp với sự tư vấn tận tình từ đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm.
Điều này giúp khách hàng không chỉ nhận được kết quả xét nghiệm chính xác mà còn được hỗ trợ giải thích rõ ràng về các chỉ số, từ đó có định hướng tầm soát và chăm sóc sức khỏe ung thư một cách hiệu quả và an tâm nhất.
6. Các câu hỏi thường gặp
Dưới đây là giải đáp ngắn gọn cho các câu hỏi thường gặp về xét nghiệm máu tầm soát ung thư:
Xét nghiệm máu tầm soát ung thư có cần nhịn ăn không?
Việc đo các dấu ấn ung thư thường không bị ảnh hưởng bởi bữa ăn. Tuy nhiên, nếu bạn kết hợp xét nghiệm tầm soát ung thư với các xét nghiệm máu khác cần nhịn ăn (như đường huyết, mỡ máu), bạn cần tuân thủ hướng dẫn nhịn ăn của bác sĩ.
Xét nghiệm máu tầm soát ung thư bao lâu có kết quả?
Kết quả thường có trong vòng 1 đến 3 ngày làm việc, tùy thuộc vào loại dấu ấn ung thư được yêu cầu và quy trình xử lý của phòng xét nghiệm.
Bao lâu nên tầm soát ung thư một lần?
Tần suất tầm soát ung thư phụ thuộc vào tuổi tác, giới tính và các yếu tố nguy cơ cá nhân (tiền sử gia đình, thói quen sinh hoạt).
Thông thường, đối với người có nguy cơ trung bình, việc tầm soát định kỳ được khuyến nghị hàng năm hoặc 2 năm một lần (bao gồm cả xét nghiệm máu và các kỹ thuật khác như siêu âm, nội soi, chụp nhũ ảnh).
Xét nghiệm máu tầm soát ung thư có chính xác không?
Xét nghiệm máu là công cụ sàng lọc nguy cơ, có độ nhạy và độ đặc hiệu không tuyệt đối. Kết quả chỉ cho thấy nguy cơ và không có giá trị chẩn đoán xác định.
Chỉ số tăng cao (dương tính giả) có thể do viêm nhiễm hoặc các bệnh lành tính khác. Do đó, cần kết hợp với các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh và sinh thiết để khẳng định chính xác ung thư.
Tóm lại, xét nghiệm máu tầm soát ung thư là một công cụ sàng lọc không xâm lấn, tiện lợi và quan trọng, giúp nhận diện sớm nguy cơ bằng cách đo các dấu ấn ung thư).
Để việc tầm soát ung thư đạt hiệu quả cao nhất bạn cần thực hiện tại các cơ sở uy tín như Trung tâm xét nghiệm Mirai, kết hợp kết quả xét nghiệm máu với các phương pháp chẩn đoán hình ảnh và tư vấn chuyên môn từ bác sĩ.
