1. Viêm đại tràng co thắt là gì?
Viêm đại tràng co thắt, hay còn gọi là hội chứng ruột kích thích (IBS), là một rối loạn chức năng của ruột già, đặc trưng bởi các cơn đau quặn bụng thường xuyên, đại tiện thất thường và các triệu chứng khó chịu khác.
Đây là một bệnh lý lành tính, tức là không gây tổn thương thực thể cho đại tràng, nhưng lại ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Viêm đại tràng co thắt, thường xảy ra ở những người có bệnh lý tiêu hóa nền, hoặc người thường xuyên stress, căng thẳng.
Đặc biệt, nữ giới sẽ có nguy cơ mắc viêm đại tràng co thắt nhiều hơn nam giới và thường xuất hiện ở độ tuổi 20 – 50 tuổi.
Viêm đại tràng co thắt, là một rối loạn chức năng của ruột già gây ra các triệu chứng đau quặn bụng
2. Nguyên nhân viêm đại tràng co thắt (đối tượng có nguy cơ)
Sau đây là các yếu tố có liên quan đến sự phát triển của bệnh viêm đại tràng co thắt:
2.1. Nhu động tiêu hóa hoạt động kém
Nhu động ruột có vai trò co bóp các cơ trơn trong thành ruột để đẩy thức ăn và chất thải di chuyển dọc theo đường tiêu hóa. Khi nhu động ruột hoạt động kém quá trình đẩy thức ăn cùng với chất thải bị ảnh hưởng, gây ra các triệu chứng khó chịu.
Cường độ co bóp của nha động nhanh gây triệu chứng đầy hơi, tiêu chảy, chướng bụng, nhưng nếu co bóp chậm làm chậm quá trình vận chuyển thức ăn khiến phân khô cứng, gây táo bón.
2.2. Yếu tố tâm lý
Khi căng thẳng, lo lắng hoặc stress kéo dài, khiến các tín hiệu giữa não và ruột phối hợp kém, gây những rối loạn của quá trình tiêu hóa. Điều này làm cho bệnh nhân đại tiện thất thường, lúc bị tiêu chảy, lúc bị táo bón.
Khi căng thẳng, lo lắng hoặc stress kéo dài dễ bị viêm đại tràng co thắt
2.3. Viêm ruột, nhiễm trùng
Hệ miễn dịch đường ruột của người bị viêm đại tràng bị suy yếu. Vi khuẩn, virus nhân cơ hội gây bệnh viêm, nhiễm trùng ruột rất nguy hiểm. Người bệnh sẽ gặp tình trạng tiêu chảy nặng kéo dài.
2.4. Ăn uống kém lành mạnh
Khi bạn ăn uống không lành mạnh, hệ tiêu hóa phải làm việc vất vả hơn để xử lý các loại thực phẩm khó tiêu, gây ra sự mất cân bằng trong hệ vi sinh vật đường ruột và làm tăng nguy cơ viêm đại tràng co thắt.
- Đồ ăn cay nóng: Các chất cay nóng kích thích niêm mạc ruột, gây viêm và tăng nhu động ruột, dẫn đến tiêu chảy và đau bụng.
- Thức ăn nhanh và thực phẩm chế biến sẵn: Đây là thực phẩm chứa nhiều chất béo bão hòa, chất bảo quản và phụ gia, gây khó tiêu và làm mất cân bằng hệ vi sinh vật đường ruột.
- Bia, rượu và đồ uống có ga: Rượu và đồ uống có ga gây kích ứng niêm mạc ruột, làm tăng sản xuất axit dạ dày và gây đầy hơi, chướng bụng.
- Sữa và chế phẩm từ sữa (lactose): Nhiều người bị không dung nạp lactose, tức là không thể tiêu hóa đường lactose trong sữa. Khi lactose không được tiêu hóa, nó sẽ lên men trong ruột, gây ra đầy hơi, chướng bụng, tiêu chảy và đau bụng.
Bia rượu, đồ ăn nhanh là một trong những nguyên nhân gây bệnh viêm đại tràng co thắt
2.5. Rối loạn nội tiết tố
Do thay đổi nội tiết tố trong thời kỳ mang thai, kinh nguyệt, tiền mãn kinh nên phụ nữ bị rối loạn nội tiết tố dễ mắc chứng viêm đại tràng co thắt. Các hormone như estrogen và progesterone có thể ảnh hưởng đến hoạt động của các cơ trơn trong ruột, làm thay đổi nhu động ruột và tăng nguy cơ mắc bệnh.
3. Triệu chứng viêm đại tràng co thắt
Viêm đại tràng co thắt gây ra các triệu chứng khó chịu, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.
3.1. Đau bụng
Đại tràng co thắt, gây ra những triệu chứng khó chịu như: đau thắt bụng, cơn đau âm ỉ, đầy hơi, khó tiêu. Đặc biệt, tình trạng này thường xuất hiện sau khi ăn các món ăn cay nóng, hải sản hoặc đồ sống. Các triệu chứng thường giảm bớt sau khi người bệnh trung tiện hoặc đi đại tiện.
3.2. Rối loạn đại tiện
Bệnh nhân đại tràng co thắt có triệu chứng đại tiện thất thường như:
- Đi ngoài nhiều lần, nếu nhu động ruột co bóp mạnh gây tiêu chảy, nhu động ruột co thắt yếu khiến phân di chuyển chậm gây táo bón.
- Sau khi đi vệ sinh, bệnh nhân vẫn cảm thấy đau bụng và buồn đi tiếp do sự nhạy cảm của ruột.
- Phân có thể có chất nhầy và mùi hôi.
Rối loạn đại tiện là một trong những triệu chứng điển hình của bệnh viêm đại tràng co thắt
3.3. Bị ảnh hưởng nhiều bởi yếu tố thần kinh
Nếu người bệnh thường xuyên bị stress, căng thẳng, lo âu khiến tín hiệu giữa não và ruột phối hợp kém, gây những rối loạn của quá trình tiêu hóa. Từ đó, tình trạng bệnh viêm đại tràng co thắt sẽ trầm trọng hơn.
3.4. Triệu chứng khác
Tình trạng đại tràng co thắt kéo dài có thể dẫn đến cơ thể suy yếu, gây ra cảm giác mệt mỏi, xanh xao và suy nhược. Bên cạnh đó, người bệnh còn có thể gặp phải các triệu chứng như mất ngủ, căng thẳng, chóng mặt và tim đập nhanh. Các triệu chứng nguy hiểm của bệnh gồm:
- Chảy máu trực tràng: Đây là dấu hiệu cảnh báo tổn thương niêm mạc ruột, có thể do viêm loét hoặc các bệnh lý nghiêm trọng khác.
- Tiêu chảy vào ban đêm: Tiêu chảy thường xuyên vào ban đêm có thể là dấu hiệu của viêm ruột.
- Khó nuốt thức ăn: Do các vấn đề về đường tiêu hóa cần được thăm khám và kiểm tra.
- Thiếu máu do thiếu sắt: Đây là dấu hiệu của chảy máu trong hoặc kém hấp thu chất dinh dưỡng, cần được đánh giá và điều trị.
- Sụt cân nhanh không rõ nguyên nhân: Bệnh viêm đại tràng co thắt ảnh hưởng tới tiêu hóa, khiến cơ thể không hấp thụ được dưỡng chất, gây sụt cân nhanh.
- Nôn nhiều: Có thể gây mất nước và điện giải, cần được điều trị kịp thời.
- Đi đại tiện nhiều lần trong ngày hoặc nhiều ngày lại không đại tiện được, có thể là dấu hiệu của tắc nghẽn ruột cần được kiểm tra sớm.
- Đau bụng quặn thắt thường xuyên, cơn đau tăng không giảm dù đã trung tiện hay đi ngoài, cần được kiểm tra để loại trừ các bệnh lý cấp tính.
Đau quặn bụng thường xuyên là triệu chứng thường thấy của các bệnh nhân viêm đại tràng
4. Cách chẩn đoán và điều trị viêm đại tràng co thắt
Bạn có thể chẩn đoán bệnh viêm đại tràng co thắt dựa vào các yếu tố như:
- Đau bụng tái phát trung bình ít nhất 1 ngày/ tuần trong 3 tháng gần đây kèm theo ít nhất 2 trong 3 đặc điểm sau:
- Đau bụng, đại tiện
- Kết hợp với thay đổi số lần đại tiện (tăng hoặc giảm)
- Kết hợp với thay đổi hình thái phân.
- Để kiểm soát triệu chứng và chẩn đoán bệnh thì bệnh nhân cần loại bỏ nguy cơ như: giảm căng thẳng, ăn uống hợp lí, sinh hoạt lành mạnh.
Sau đây là những cách giúp điều trị bệnh viêm đại tràng co thắt hiệu quả:
4.1. Tạo thói quen ăn uống hợp lý
Người bệnh nên bổ sung các thực phẩm giàu dinh dưỡng sau đây và các bữa ăn hàng ngày để hạn chế những triệu chứng của bệnh viêm đại tràng:
- Bột yến mạch: Cung cấp chất xơ hòa tan tốt, giúp điều hòa nhu động ruột và giảm các triệu chứng tiêu chảy.
- Thịt, cá, trứng, sữa không chứa lactose: Đây là nguồn protein tốt, cần thiết cho cơ thể. Sữa không chứa lactose giúp tránh các triệu chứng đầy hơi, chướng bụng ở người không dung nạp lactose.
- Uống nhiều nước, nước ép trái cây: Nước giúp làm mềm phân, giảm táo bón. Nước ép trái cây cung cấp vitamin và khoáng chất, nhưng nên chọn loại không đường hoặc ít đường.
- Sữa chua và thực phẩm giàu prebiotic giúp lợi khuẩn và cân bằng hệ vi sinh vật đường ruột.
- Rau xanh và trái cây: Giúp cung cấp chất xơ, vitamin và khoáng chất cần thiết cho cơ thể. Tuy nhiên, nên chọn các loại rau và trái cây dễ tiêu hóa, tránh các loại gây đầy hơi như bắp cải, bông cải xanh.
Cần kiêng những thực phẩm sau:
- Những thực phẩm chứa Sorbitol: Đây là một loại đường nhân tạo, khó tiêu hóa và có thể gây tiêu chảy.
- Thức uống có cồn: Rượu bia gây kích ứng niêm mạc ruột, làm trầm trọng thêm các triệu chứng của viêm đại tràng co thắt.
- Thực phẩm khó tiêu hóa, thức ăn sẵn, nhiều dầu mỡ: Có thể làm tăng các triệu chứng đầy hơi, chướng bụng, đau bụng.
Uống nhiều nước, ăn uống lành mạnh giúp điều trị bệnh viêm đại tràng
4.2. Giảm căng thẳng, stress
Bạn có thể áp dụng các cách sau để giảm căng thẳng và duy trì sức khỏe tổng thể:
- Các bài tập thư giãn: Thiền, Yoga … giúp cơ thể được thư giãn, nghỉ ngơi và hồi phục.
- Tập hít thở sâu: Để vừa ổn định tâm lý vừa giúp nhu động ruột hoạt động tốt hơn.
- Tập thể dục mỗi ngày: Giúp giảm nồng độ cortisol và adrenaline, hai loại hormone gây ra cảm giác căng thẳng.
4.3. Điều trị bằng thuốc
Nếu triệu chứng bệnh nặng, xem xét chỉ định sử dụng các loại thuốc điều trị triệu chứng như:
- Thuốc chống co thắt đại tràng: Có tác dụng xoa dịu những cơn co thắt bụng.
- Thuốc nhuận tràng: Giúp điều hòa nhu động ruột, giảm táo bón.
- Thuốc chống trầm cảm 3 vòng: Để bệnh nhân giảm cảm giác lo âu.
- Thuốc cầm tiêu chảy: Các thuốc Actapulgite và Loperamid có tác dụng hạn chế sự co bóp cơ ruột.
5. Thực đơn cho người viêm đại tràng co thắt
Người bệnh viêm đại tràng co thắt cần xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh, cung cấp cho cơ thể đủ protein, vitamin và khoáng chất thiết yếu. Ăn đa dạng các loại thực phẩm nhưng nên tránh những đồ ăn, nước uống sau:
- Tránh thức ăn khó tiêu, dễ sinh hơi như: khoai, sắn, bánh ngọt nhiều bơ, hoa quả có nhiều đường (cam, quýt, xoài, mít,…) vì có thể gây áp lực lên hệ tiêu hóa.
- Đồ uống có nhiều gas và đường, chất kích thích (rượu, cà phê, gia vị chua cay,…) gây kích ứng niêm mạc ruột.
- Thức ăn để lâu không bảo quản tốt có thể sinh ra độc tố ảnh hưởng xấu tới hệ tiêu hóa.
- Nếu bị tiêu chảy, tránh ăn các thức ăn có nhiều chất xơ như: rau muống, rau cải, dưa…
- Không ăn kiêng quá mức mà nên ăn đa dạng các loại thực phẩm để cơ thể được bổ sung đầy đủ dưỡng chất cần thiết.
Người bị viêm đại tràng không nên kiêng khem quá mức mà nên bổ sung đầy đủ dinh dưỡng lành mạnh, tốt cho sức khỏe
6. Phòng ngừa viêm đại tràng co thắt
Để giảm nguy cơ mắc bệnh viêm đại tràng co thắt, bạn cần lưu ý các vấn đề sau:
- Tăng cường bổ sung những thực phẩm giàu đạm, dễ tiêu vào thực đơn hàng ngày như sữa, cá, thịt nạc, sữa chua… Bởi vì, đạm là dưỡng chất thiết yếu cho quá trình phục hồi và tái tạo tế bào ruột.
- Bổ sung nhiều rau xanh để cung cấp chất xơ, giúp điều hòa nhu động ruột, ngăn ngừa táo bón và tiêu chảy.
- Mỗi ngày cần uống nhiều nước, khoảng 2 lít nước mỗi ngày giúp làm mềm phân, giảm táo bón, duy trì sự cân bằng điện giải. Bổ sung thêm muối khoáng và vitamin cần thiết cho các hoạt động của cơ thể, bao gồm cả hệ tiêu hóa.
- Nên kiêng hẳn rượu bia, các chất kích thích, hạn chế những món ăn cay nóng vì có thể gây kích ứng niêm mạc ruột, làm trầm trọng thêm các triệu chứng của viêm đại tràng.
- Luôn giữ tinh thần luôn vui vẻ, lạc quan và thoải mái giúp điều hòa hoạt động của hệ tiêu hóa.
- Duy trì tập luyện thể dục thường xuyên để nâng cao sức khỏe, giúp cơ thể dẻo dai, linh hoạt.
Thường xuyên tập thể dục, ăn uống lành mạnh giúp nâng cao sức đề kháng của cơ thể, ngăn ngừa bệnh viêm đại tràng hiệu quả
Viêm đại tràng co thắt là một rối loạn tiêu hóa mãn tính, không nguy hiểm nhưng ảnh hưởng rất nhiều tới cuộc sống, sinh hoạt của người bệnh. Để điều trị bệnh cần sự kết hợp giữa thay đổi lối sống, chế độ ăn uống và các phương pháp điều trị y tế.
Hãy liên hệ ngay với Mirai Healthcare để được tư vấn và thăm khám dịch vụ y tế chuẩn Nhật, giúp bạn kiểm soát các triệu chứng, điều trị bệnh và tận hưởng cuộc sống trọn vẹn hơn.
