1. Ung thư phổi là gì?
Ung thư phổi, còn được gọi là ung thư phế quản, là một loại ung thư ác tính bắt nguồn từ các tế bào biểu mô lót bên trong phế quản, tiểu phế quản, phế nang hoặc từ các tuyến của đường hô hấp dưới.
Theo thống kê, ung thư phổi là loại ung thư phổ biến thứ hai về số ca mắc mới trên toàn cầu và đồng thời là nguyên nhân gây tử vong do ung thư hàng đầu. Tại Việt Nam, vào năm 2020, ung thư phổi đứng thứ hai về tỷ lệ mắc mới với 26.262 ca, chiếm 14,4% tổng số ca ung thư, và đã có 23.797 trường hợp tử vong do căn bệnh này.
Ung thư phổi là bệnh lý ác tính với tỷ lệ tử vong cao
2. Nguyên nhân dẫn đến ung thư phổi
Ung thư phổi giai đoạn đầu thường xuất phát từ các yếu tố ngoại cảnh như môi trường hoặc do thói quen hút thuốc, yếu tố di truyền, mắc bệnh phổi mãn tính. Cụ thể như sau:
- Thuốc lá: Hút thuốc lá hoặc người thường xuyên hít phải khói thuốc có khả năng cao mắc ung thư phổi. Trong khói thuốc lá chứa nhiều hóa chất độc hại, khi chúng tiếp xúc trực tiếp với các tế bào biểu mô lót đường hô hấp (phế quản, tiểu phế quản, phế nang), gây ra những tổn thương DNA trong tế bào, làm gián đoạn quá trình phân chia và phát triển bình thường của tế bào.
Theo thời gian, những tổn thương tích lũy này có thể dẫn đến sự hình thành các tế bào bất thường, mất kiểm soát và phát triển thành khối u ác tính – ung thư phổi. Một số nghiên cứu cho thấy 90% người bị ung thư phổi là do hút thuốc và 24% người mắc là do hít phải khói thuốc thường xuyên.
- Ô nhiễm môi trường: Các tác nhân ô nhiễm như: khói bụi, chất thải từ nhà máy, xí nghiệp,… chứa các chất độc hại và hạt siêu nhỏ có khả năng gây tổn thương DNA của tế bào phổi khi hít phải.
- Các bệnh lý mãn tính của phổi: Gồm: bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, u lao phổi,… gây ra tình trạng viêm, dẫn đến sự tăng sinh tế bào để sửa chữa tổn thương. Trong quá trình này, nguy cơ xảy ra lỗi sao chép DNA tăng lên, tạo điều kiện cho sự hình thành các tế bào tiền ung thư và cuối cùng phát triển thành ung thư phổi.
- Yếu tố di truyền: Một số người có thể mang các biến đổi gen di truyền làm tăng tính nhạy cảm của tế bào phổi với các tác nhân gây ung thư từ môi trường (như khói thuốc lá hoặc ô nhiễm). Điều này làm tăng nguy cơ phát triển ung thư phổi ở những người có tiền sử gia đình mắc bệnh.
Những người thường xuyên hút thuốc dễ bị mắc ung thư phổi
3. 9 dấu hiệu ung thư phổi giai đoạn đầu
Ở giai đoạn sớm, ung thư phổi giai đoạn đầu thường diễn tiến âm thầm, khiến các dấu hiệu rất “kín đáo” và dễ bị bỏ qua hoặc nhầm lẫn với các bệnh hô hấp thông thường. Dưới đây là 9 dấu hiệu ung thư phổi giai đoạn đầu gồm:
- Ho dai dẳng hoặc ho có sự thay đổi: Ho kéo dài là triệu chứng ung thư phổi giai đoạn đầu phổ biến. Ho (trên 2 – 3 tuần) không rõ nguyên nhân, tiếng ho khác lạ, kèm đau ngực. Nguyên nhân do khối u phát triển trong đường thở gây kích ứng niêm mạc phế quản, dẫn đến ho dai dẳng.
- Ho ra máu hoặc đờm có máu: Khối u có thể xâm lấn vào các mạch máu nhỏ trong đường thở, gây chảy máu. Do đó nếu bị ho ra máu hoặc có chút máu lẫn trong đờm có thể cảnh báo ung thư phổi.
- Đau ngực dai dẳng: Tình trạng đau ngực âm ỉ hoặc nhói, có thể tăng lên khi ho, hít thở sâu hoặc cử động. Điều này là do khối u phát triển gần thành ngực, gây áp lực hoặc xâm lấn vào các dây thần kinh và mô xung quanh, dẫn đến đau ngực.
- Khó thở hoặc thở khò khè: Người bệnh có cảm giác hụt hơi, khó thở khi gắng sức nhẹ hoặc nghe thấy tiếng thở khò khè bất thường. Nguyên nhân là do các khối u ở phế quản hay nang phổi làm tắc nghẽn một phần đường thở, làm giảm lượng không khí lưu thông vào phổi.
- Khàn tiếng kéo dài: Ung thư phổi sẽ hình thành các u gần các dây thần kinh kiểm soát giọng nói (dây thần kinh thanh quản quặt ngược), gây chèn ép hoặc tổn thương dây thần kinh này, dẫn đến khàn tiếng.
- Sụt cân không rõ nguyên nhân: Các tế bào ung thư tiêu thụ nhiều năng lượng của cơ thể, đồng thời có thể sản xuất ra các chất gây ức chế sự thèm ăn, dẫn đến sụt cân không chủ ý.
- Mệt mỏi kéo dài: Tế bào ung thư phổi có thể ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất của cơ thể và gây ra tình trạng mệt mỏi toàn thân.
- Đau xương: Đau ở các vùng xương như lưng, hông, vai hoặc các vị trí khác, không liên quan đến chấn thương, có thể là dấu hiệu của di căn ung thư phổi đến xương.
- Các triệu chứng khác: Nếu khối u có thể chèn ép thực quản gây nên tình trạng khó nuốt. Hoặc khối u chèn ép tĩnh mạch chủ trên gây sưng mặt, cổ.
Ho nhiều, dai dẳng có thể là dấu hiệu ung thư phổi giai đoạn đầu
4. Các phương pháp chẩn đoán sàng lọc ung thư phổi
Để chẩn đoán ung thư phổi cần thực hiện nhiều xét nghiệm chuyên sâu. Bao gồm:
Phương pháp chẩn đoán | Mục đích/chi tiết |
Chụp X-quang |
|
Chụp cắt lớp |
|
Nội soi phế quản |
|
Sử dụng chất chỉ điểm trong máu |
|
5. Cách phòng ngừa ung thư phổi
Để phòng ngừa ung thư phổi hiệu quả, bạn có thể thực hiện các biện pháp sau:
- Dừng hút thuốc và tránh để hút thuốc thụ động: Nếu đang hút thuốc hãy từ bỏ ngay lập tức để giảm nguy cơ. Đồng thời, tránh hít phải khói thuốc thụ động từ người khác.
- Hạn chế tiếp xúc với các tác nhân gây ung thư: Tránh làm việc hoặc tiếp xúc với các hóa chất độc hại như asen, amiăng và khí radon. Nếu công việc của bạn có nguy cơ này, hãy đảm bảo tuân thủ nghiêm ngặt các biện pháp bảo hộ lao động.
- Khám sức khỏe 6 – 12 tháng/lần: Những người có nguy cơ cao (người hút thuốc lá thường xuyên, gia đình có người mắc ung thư phổi) cần kiểm tra sức khỏe 6 – 12 tháng/lần để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường.
- Duy trì chế độ ăn uống khoa học: Bổ sung nhiều rau xanh và trái cây giàu vitamin, khoáng chất để tăng cường khả năng bảo vệ của cơ thể. Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn và các chất bảo quản.
- Tập luyện thể dục đều đặn: Hoạt động thể chất thường xuyên không chỉ tốt cho sức khỏe tổng thể mà còn có thể giúp giảm nguy cơ mắc ung thư phổi.
- Bảo vệ cơ thể khỏi nhiễm trùng đường hô hấp: Tiêm phòng đầy đủ và duy trì sức khỏe tốt để phòng tránh các bệnh nhiễm trùng như RSV và lao, vì chúng có thể làm tăng nguy cơ ung thư phổi.
- Đảm bảo môi trường sống trong lành: Giữ cho không khí trong nhà sạch sẽ, thông thoáng và tránh khói bụi. Sử dụng hệ thống thông gió tốt nếu cần thiết.
Không hút thuốc lá là một trong những biện pháp hiệu quả ngăn ngừa ung thư phổi
Với các dấu hiệu ung thư phổi giai đoạn đầu và những biện pháp ngăn ngừa trên sẽ giúp bạn chủ động tầm soát bệnh lý này hiệu quả. Khi nhận thấy dấu hiệu nghi ngờ, bạn hãy tới ngay các cơ sở y tế uy tín như Mirai Healthcare để thăm khám và chữa trị kịp thời.