Viêm gan A: triệu chứng, các đường lây nhiễm và phòng tránh

1. Viêm gan A là gì?

Viêm gan A là tình trạng tế bào gan bị tổn thương do sự tấn công của virus viêm gan A (HAV). Khi virus xâm nhập vào cơ thể, chúng nhắm vào nhu mô gan, gây ra viêm nhiễm và làm suy giảm chức năng vốn có của gan. Điều này ảnh hưởng đến khả năng thực hiện các nhiệm vụ quan trọng của gan trong cơ thể.

Theo thống kê năm 2023 của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), viêm gan A vẫn là một vấn đề sức khỏe đáng lo ngại trên toàn cầu. Mỗi năm, ước tính có khoảng 1,5 triệu ca bệnh có biểu hiện triệu chứng lâm sàng, trong khi tổng số ca nhiễm thực tế có thể lên đến 10 triệu người. 

Bệnh này đặc biệt phổ biến ở những khu vực có điều kiện vệ sinh kém và nguồn nước sạch hạn chế, thường tập trung ở các quốc gia đang phát triển. Vào năm 2019, ước tính đã có khoảng 159 triệu ca nhiễm viêm gan A cấp tính, gây ra 39.000 ca tử vong. 

Gánh nặng bệnh tật lớn nhất được ghi nhận ở các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình, đặc biệt là khu vực Đông Nam Á, nơi chiếm tới 42 triệu ca mắc và 24.000 ca tử vong, tương đương 60% tổng số ca tử vong do viêm gan A trên toàn thế giới.

Viêm gan A là gan bị tổn thương do virus viêm gan A tấn công

2. Triệu chứng viêm gan A

Thời kỳ ủ bệnh 

Trong giai đoạn ủ bệnh, viêm gan A diễn ra âm thầm. Sau đó, virus tấn công gan gây viêm, dẫn đến các triệu chứng sau:

• Sốt nhẹ: Phản ứng viêm toàn thân của cơ thể khi chống lại virus.
• Mệt mỏi: Chức năng gan suy giảm làm giảm khả năng chuyển hóa năng lượng và thải độc.
• Rối loạn tiêu hóa (đau bụng, chán ăn, buồn nôn, nôn, tiêu chảy): Gan sản xuất mật giúp tiêu hóa chất béo; viêm gan làm giảm sản xuất mật, gây rối loạn tiêu hóa.
• Đau nhức khớp xương: Phản ứng viêm có thể ảnh hưởng đến các khớp.

Tổn thương gan tiến triển

Các triệu chứng đặc trưng hơn khi tổn thương gan tiến triển:

• Vàng da, vàng niêm mạc: Gan tổn thương không thể thải trừ bilirubin (sản phẩm của phá vỡ hồng cầu) hiệu quả, khiến bilirubin tích tụ, gây vàng da và nước tiểu vàng đậm.
• Nước tiểu sẫm màu: Bilirubin dư thừa được thải qua nước tiểu, làm nước tiểu có màu sẫm.
• Phân bạc màu: Mật không được bài tiết đủ xuống ruột làm phân mất màu vàng nâu tự nhiên.

Khám lâm sàng: 

Gan sưng to, đau tức do gan bị viêm làm gan phì đại và gây đau khi chạm vào. Các triệu chứng thường giảm dần khi bệnh nhân hồi phục. 

Viêm gan A gây ra triệu chứng sốt, mệt mỏi trong giai đoạn ủ bệnh

3. Đối tượng có nguy cơ mắc viêm gan A

Dưới đây là những đối tượng có nguy cơ mắc bệnh viêm gan A cao hơn người bình thường:

4. Nguyên nhân gây bệnh viêm gan A

Bệnh viêm gan A có nguyên nhân trực tiếp từ virus viêm gan A (HAV) gây ra. HAV có khả năng tấn công và gây viêm các tế bào gan (tế bào nhu mô gan), làm suy giảm chức năng vốn có của gan trong việc chuyển hóa chất dinh dưỡng, sản xuất protein và thải độc tố.

Bệnh viêm gan A do virus HAV gây ra

5. Viêm gan A lây qua đường nào?

Virus viêm gan A (HAV) có khả năng lây lan khá dễ dàng qua nhiều con đường khác nhau, chủ yếu liên quan đến sự bài tiết virus trong phân của người bệnh và sự đưa virus vào cơ thể người lành. Các con đường lây truyền chính bao gồm:

• Qua đường tiêu hóa: Đây là con đường lây nhiễm chủ yếu của viêm gan A. Nếu thực phẩm hoặc nước uống bị nhiễm phân chứa virus HAV, người khỏe mạnh tiêu thụ phải sẽ bị lây nhiễm. 
• Tiếp xúc trực tiếp với người bệnh: Virus HAV có thể tồn tại trên tay người bệnh nếu họ không rửa tay kỹ sau khi đi vệ sinh. Việc tiếp xúc trực tiếp với người bệnh, đặc biệt khi chăm sóc người bệnh mà không thực hiện vệ sinh tay sạch sẽ, có thể dẫn đến lây nhiễm virus sang người chăm sóc.
• Quan hệ tình dục không an toàn: Đặc biệt, quan hệ tình dục bằng đường hậu môn với người nhiễm HAV có nguy cơ lây nhiễm cao. Virus có thể lây truyền trực tiếp qua tiếp xúc với phân hoặc các chất tiết có chứa virus trong quá trình quan hệ tình dục.
• Dùng chung vật dụng cá nhân: Mặc dù không phải là con đường lây nhiễm chính, nhưng việc dùng chung các vật dụng cá nhân như: bàn chải đánh răng, khăn mặt, cốc chén, cũng có khả năng làm lây lan virus nếu người lành sử dụng các vật dụng này.

Viêm gan A lây chủ yếu qua đường tiêu hóa

Xem thêm: Bảng giá xét nghiệm máu tổng quát và 50+ bệnh lý cần phát hiện

6. Chẩn đoán bệnh viêm gan A

Việc chẩn đoán viêm gan A dựa trên sự kết hợp của các yếu tố lâm sàng (triệu chứng và tiền sử), kết quả xét nghiệm cận lâm sàng và loại trừ các bệnh lý khác có triệu chứng tương tự. Cụ thể:

7. Các biến chứng bệnh viêm gan A

Viêm gan A có thể dẫn đến các biến chứng thường gặp sau:

• Viêm gan vi rút A tối cấp: Đây là một biến chứng hiếm gặp nhưng vô cùng nghiêm trọng của viêm gan A. Tình trạng này diễn tiến rất nhanh và gây suy gan cấp tính. Các biểu hiện bao gồm: sốt cao, vàng mắt, mệt lả, gan teo nhỏ,…

• Viêm gan vi rút A kéo dài: Đây là một biến chứng ít gặp hơn so với viêm gan A tối cấp. Trong trường hợp này, các triệu chứng của viêm gan A không thuyên giảm trong vài tuần, mà kéo dài hơn. Một biểu hiện thường gặp của viêm gan A kéo dài là ứ mật kéo dài, vàng da, ngứa,…

Người bệnh bị viêm gan A có thể bị mệt lả

8. Phác đồ điều trị viêm gan A

Hiện tại, chưa có thuốc điều trị đặc hiệu nhắm trực tiếp vào virus viêm gan A. Do đó, phương pháp điều trị chủ yếu tập trung vào việc hỗ trợ các chức năng của cơ thể và theo dõi sát sao diễn tiến của bệnh cho đến khi hệ miễn dịch tự loại bỏ virus.

Các phương pháp điều trị chính bao gồm: 

• Nghỉ ngơi và dinh dưỡng khoa học: Trong giai đoạn bệnh cấp tính (khi các triệu chứng rầm rộ), người bệnh cần được nghỉ ngơi hoàn toàn tại giường và bổ sung dinh dưỡng đầy đủ để nâng cao sức đề kháng và tạo điều kiện để cơ thể nhanh hồi phục. 

• Điều trị triệu chứng: Hạ sốt (nếu người bệnh bị sốt) và có thể dùng thuốc chống nôn nếu gặp tình trạng buồn nôn và nôn mửa nghiêm trọng.
• Theo dõi và quản lý biến chứng: Cần thực hiện các xét nghiệm chức năng gan định kỳ (như xét nghiệm men gan ALT, AST, bilirubin) để đánh giá sự tiến triển của bệnh và theo dõi khả năng phục hồi của gan. Đặc biệt chú ý đến các dấu hiệu cảnh báo của viêm gan A để điều trị kịp thời.

Ăn uống và nghỉ ngơi hợp lý sẽ giúp điều trị bệnh viêm gan A tích cực hơn 

9. Cách phòng tránh viêm gan A

Bệnh viêm gan A hoàn toàn có thể phòng ngừa qua các cách sau:

• Tiêm vắc-xin phòng viêm gan A: Đây là biện pháp hiệu quả nhất để ngăn ngừa bệnh. Vắc-xin thường cần hai liều, tiêm cách nhau khoảng 6 đến 12 tháng để đạt hiệu quả bảo vệ tối ưu.
• Thực hành vệ sinh cá nhân tốt: Rửa tay thường xuyên và đúng cách bằng xà phòng là vô cùng quan trọng, đặc biệt sau khi đi vệ sinh, trước khi ăn và trước khi chuẩn bị thức ăn.
• Đảm bảo an toàn thực phẩm và nguồn nước: Hãy ăn chín, uống sôi để tiêu diệt virus có thể tồn tại trong thực phẩm sống hoặc chưa nấu kỹ. Sử dụng nguồn nước sạch đã qua xử lý cho ăn uống và sinh hoạt hàng ngày.
• Vệ sinh môi trường: Xử lý chất thải đúng quy trình giúp ngăn chặn virus lây lan ra môi trường, đảm bảo vệ sinh chung, đặc biệt là việc xử lý phân và chất thải sinh hoạt.
• Hạn chế sử dụng chung đồ dùng cá nhân: Tránh dùng chung các vật dụng cá nhân như bát đũa, khăn mặt, khăn tắm và bàn chải đánh răng với người khác để ngăn ngừa nguy cơ lây nhiễm trực tiếp.

Tiêm vắc xin giúp ngăn ngừa bệnh lý viêm gan A

Viêm gan A là bệnh lý với các triệu chứng diễn ra âm thầm và có thể tiến triển gây ra các biến chứng nguy hiểm. Do đó, nắm rõ các phương pháp chẩn đoán bệnh, phác đồ điều trị và cách phòng tránh là giải pháp lý tưởng để nhận biết và kiểm soát bệnh hiệu quả. 

Hãy thường xuyên thăm khám sức khỏe định kỳ tại các cơ sở y tế uy tín như Mirai Healthcare để phát hiện bệnh sớm và có biện pháp can thiệp kịp thời.